مثلا:
الف ) سيستم‌هاي
محيط زيستي :
هوا
:
بيروني
دروني
(داخل خانه وفضاهاي بسته)
خاك :
موجودات
زنده :
آب :
(سطحي ، زيرزميني)
كيفي
كمي
ب ) كاهش
تنش‌هاي محيط زيستي (تخريب محيط، كمبود وبحران آب، انتشار اثرات مخرب و ...)
پ ) كاهش
آسيب‌پذيري از تنش‌هاي محيط زيستي (آسيب‌پذيري از سيل و زلزله)
ت ) ظرفيت
نهادي و اجتماعي براي جوابگويي به چالش‌هاي محيط زيستي (آلودگي هوا و مبارزه با
آن، ترافيك شهري و ...)
ث) نظارت
و مباشرت جهاني (گرم شدن كره خاكي، انتشار و انتقال آلودگي ، باران اسيدي و ...)
•كاهش تنش‌هاي زيست‌محيطي:
هوا مانند: كاهش
آلودگي/ جلوگيري از انتشار گازهاي ناشي از مصرف سوختهاي
ناسالم در
نواحي مسكوني /
كاهش مصرف آن /كاهش سرانه توليداكسيد ازت، ا كسيد گوگرد مصرف بنزين و.........
•
كاهش
تنش‌هاي
اكوسيستم:
مانند: مبارزه با بيابانزايي/ افزايش
درصد رسوب/كاهش پوشش هاي پوشش
جنگلي در يك دوره ده ساله/ اسيدي شدن خاك
/رسوب سولفورهاي
انتقالي و......
•فشارهاي جمعيت :
مانند:
دسترسي كل مردم به تغذيه مناسب /
افزایش نرخ
رشد/ شاخص باروري ،زاد و لد، مرگ و مير، و ...
•كاهش ضايعات و فشارهاي مصرف:
مانند:
سرانه مصارف
مردم / نرخ بازچرخاني ضايعات ،توليد زباله‌هاي خطرناك
•كاهش تنش آبي:
مانند: درصد تحقق تامين
آب،رفع كمبودها /كاهش مصرف كودها و سموم
شيميايي در هر هكتار
و....
•مديريت منابع طبيعي:
مانند:كنترل توليد
و صيد
بي رويه /تعيين ميزان
سطوح جنگلي مستلزم
مديريت پايدار/
درصد
اراضي شور شده بر اثر آبياري نسبت به كل اراضي / ملاحظات و
ديدگاه
هاي جهاني
براي عدم پرداخت يارانه / يارانه‌هاي كشاورزي و.........
•بهداشت محيط وكاهش مخاطرات انساني:
مانند : مرگ و مير
در اثر بيماري‌هاي مسري/،مرگ و مير كودكان در اثربيماري‌هاي
تنفسي/ مرگ و مير كودكان زير 5 سال
و....
•نيازهاي انساني :
مانند:درصد زير
پوشش تغذيه /درصد افرادبرخوردار
از آب نسبتاً
سالم و....
•كاهش آسيب‌پذيري غيرمترقبه طبيعي :
مانند:
تعداد متوسط مرگ و مير به ازاء هر ميليون نفر از مردم در اثر سيل، طوفان و
خشكسالي
،شاخص مخاطرات و....
•شاخص‌هاي نهادي و اجتماعي مديريت
زيست
محيطي :
مانند: نسبت سوختهاي
مصرفي (فسيلي، پاك، گاز و......)
•
اثربخشي
دولت:
مانند: قوانین حفاظت
و گردش آن/درصد كل
اراضي حفاظت شده،ارزيابي جهاني از محيط
زيست
•اثربخشي اقتصادي:
مانند :نرخ
دسترسي به انرژي برق‌آبي/انرژي‌هاي تجديد پذير/توليد
و
درصد مصرف انرژي
•مسئوليت بخش خصوصي:
مانند: شاخص‌هاي
اقتصادي جهاني /
وابستگي‌ها/نوآوري‌ها و دسترسي مردم
به آن
• علوم
و
تكنولوژي
ومیزان آن:
مانند :
دسترسي
همگانی به
علوم، آموزش ابتدايي كودكان
/نوآوري ودانش بومی، آموزش
عالي
براي مردم
و دسترسي آنان /تعداد محققين و پژوهشگران (برحسب نفر بر ميليون نفر)
•همكاري‌ها ونظارت جهاني :
مانند: مشاركت
در
تلاش‌هاي جهانيان، ميزان عضويت در نهادهاي بين‌المللي،مشاركت درسرمايه
گذاري‌هاي
چند مليتي ،تفاهم‌نامه‌هاي بين‌المللي
و جهاني و....
•گازهاي گلخانه‌اي و جلوگيري
از انتشار آلودگي بين كشورها :
مانند:توليد
كربن
و انتشار آن ،توليد كربن به ازاي هر نفر/ صدور كالاها و خدمات به ساير كشورها ،
•پوشش اطلاعات و دسترسي به آمار :
مانند:انتقال
اطلاعات ،نقش محوري دولت
و....
•اثرات اقتصادي و اجتماعي :
مانند:
تغييرات
جمعيت
/رشد
درآمدورفاه /رشد اجتماعي،
دسترسي به آب و آبياري / تقاضا
براي كار،
نيروي
كارگري
واشتغال/
مهاجرت افراد،اسكان مجدد وادامه
زندگي
/معيشت
و....
•نقش زنان :
مانند:
اثرات
مثبت
و منفي در زندگي جوامع
•اثرات ناحيه‌اي :
مانند: مقاومت‌هاي
افراد
در ساخت يا توسعه غير متوازن/ بازاريابي/امكانات
حمل و
نقل، افزايش
علاقمندي براي انجام طرح ها و....
•مشاركت مردم: در
برنامه‌ريزي، اجرا، بهره‌برداري،موفقيت پروژه وعدم تضاد بين وضع‌فعلي وآينده/استفاده
از سيستم‌هاي
موجود (دانش بومي)/مالكيت اراضي، نحوه آبياري سنتي، مدرن،تلفيقي، ساختارهاي
اجتماعي و سازماني موجود/ايجاد و توسعه اعتبارات مالي/ بازاريابي، ترويج كشاورزي و آموزش و...
•اماكن ارزشمند:
مناظر زيبا و اماكن باستاني، مذهبي و معدني مهم/
تفريحات سالم و امكانات دسترسي به آب بهداشتي و سيستم‌هاي دفع فاضلاب/ديرينه شناسي طبيعي /تخريب اماكن
و....
•
بعد از
آلودگي هوا آلودگي آب جهاني ميشود
آلودگي
در تمام منابع آب: سطحي، زيرزميني، ذخيره گاه طبيعي وغير
طبيعي
• درمنابع آب سطحي :
•رودخانه
هاي داخلي
در مناطق سراب،
درمناطق ميان
اب ،
درمناطق پاياب،
•رودخانه‌هاي بزرگ و چند مليتي (راين
و دانوب،آمازون، سند،
نيل و......)
تركيب ويا يكي از
حالات فوق، كانال هاي دست سازانتقال آب بين درياها!،
سدها،گذرگاه هاي كشتي
و.......
•درياچه‌هاي بزرگ طبيعي–
چند
ويا
یك مليتي
تانگانیکا، ويكتوريا،نوشاتل ،زوريخ، و كنستانس و..... در
سراب ،مياناب‌و
پاياب رودخانه‌ها(حبانيه
،صرصر، هويزه، شادگان و.....)
•درياچه هاي دست‌ساز ويا
مشترك مرزي وغير مرزي درسراب ،مياناب‌و
پاياب رودخانه‌ها
بسياري از رودخانه هاي جهان بين
المللي هستند:
•فرات
: 3 كشور( تركيه ، سوريه ،عراق)
•نيل : 10
كشور(زامبیا،تانزانیا،رواندا،بروندی،زئیر،اوگاندا،کنیا،اتیوپی،سودان ومصر
•آمازون:7
كشور (پرو،بوليوي،گويان،كلمبيا،اكوادر، سورينام وعمدتا برزيل )
•دانوب:
14 كشور(اطريش،آلمان،مجارستان،مونته نگرو،صربستان،یوگوسلاوی، بوسني
وهرزگوين، اسلوني ،چك، اسلواكي
،لهستان، مولداوي، اوكراين و روماني)
•راين
: 6 كشور ( اطريش، سوئيس، آلمان، فرانسه، لوكزامبورگ وهلند)
•بسياري
از درياچه هاي جهان هم بين المللي هستند:
خزر، درياچه هاي پنج گانه آمريكاي
شمالي،تاركانا(اتيوپي وكنيا )
چاد(نيجر،نيجريه، چاد) ،تانگانیکا(زامبیا، تانزانيا،بوروندی ،زئیر)
ویكتوريا(تانزانيا،بوروندی
،اوگاندا، كنيا) آرال، و....
كه بررسي وكاهش آلودگيآنها پيچيدگي ودشواري هاي خاص خود را
دارد،