ابتدایی ترین ماشین مبرد برای تولید یخ یک کمپرسور دستی بود که با باتری کار می کرد و در سال 1834 به وسیله جاکوب پرکینز در انگلستان ساخته شد.در سال 1851 ماشین مبردی برای تولید یخ که با هوا کار می کرد به وسیله دکتر گوری به ثبت رسید . چندی بعد ماشین مبرد دکتر گوری به وسیله الکساندر کوک در انگلستان ساخته شد. در سال 1856 ماشین تبریدی که با مبرد جذبی که با آمونیاک و آب کار می کرد به وسیله لیند ساخته شد. در دوران جنگهای داخلی آمریکا به وسیله کمبود یخ در شمال ماشین مبرد جذبی که با آمونیاک و آب کار می کرد به وسیله فردیناند کار ساخته شد.
در سال 1904 انجمن مهندسان تبرید آمریکا تشکیل شد.نخستین یخچال خانگی دستی به وسیله ج . ام . لارسن در سال 1913 ساخته شد و اولین یخچال خود کار نیز به وسیله شرکت کلویناتور در سال 1981 به بازار عرضه شد.
یخچالهای خود کار و مدار بسته نیز در سال 1926 به وسیله جنرال الکتریک ساخته شد. در دهه 1940 توسعه ماشین های مبرد سرعت بیشتر به خود گرفت. در این دهه شرکت دوپورانت مبردهای را به نام فرونها به بازار عرضه کرد. روش دیگری به وسیله پلیته در سال 1834 کشف شد استفاده از عامل ترمو الکتریکی برای تبرید بود. از آنجا که همیشه و در هر زمینه بهره گیری بهینه از نیروی انسانی، تجهیزات و سرمایه گذاریها مستلزم رعایت موارد علمی و تجربی روز می باشد.
تاریخچه سردخانه در ایران:
به محل های قدیم تهران بر می گردد که از دیواره های بلند که سایه ایجاد می کرد برای تولید یخ استفاده می کردنند که طی آن صنعت بستنی سازی و فالوده یخی رونق گرفت.
بعضی از تعاریف و اصطلاحات سردخانه:
سردخانه ثابت:
سردخانه مجموعه ایست از ساختمان و تجهیزاتی که بتواند شرایط ویژه نگهداری مواد خوراکی و فاسد شدنی را عمدتاً از نظر دما و رطوبت دمایی و رطوبت نسبی و در صورت لزوم سایر شرایط مورد نیاز را تامین کند.
طرح ساختمان سردخانه:
عبارت است از نفشه بناهای مورد نظر در سردخانه با توجه به کلیه ارتباطات لازم بین بناهای مختلف، ابعاد، موقعیت زمین، نوع و ویژگیهای مصالح مورد استفاده.
فاصله نگهدار در سردخانه:
عبارت است از نوعی اجرای ساختمانی در سردخانه به منظور تامین بین دیواره ها و بار چیده شده برای گردش مناسب هوا و پیشگیری از آسیبهای احتمالی وسایل بار چینی به دیواره های عایق کاری شده سالن نگهداری در صورتی که پیشگیری از آسیب ریزش بار به دیواره ها نیز مورد نظر باشد می توان در اجرای ساختمان سردخانه ملحوظ کرد.
لیف تراک :(Life truck)
این دستگاه یکی از تجهیزات موتوری مربوط به تخلیه و بارگیری در سردخانه است و در صورتیکه در ساختمانی اصلی سردخانه مورد بهره جویی قرار گیرد نیروی محرکه آن باید از نوع الکتریکی باشد.
آمادگاه:
عبارت است از فضای مناسب و خنکی در سردخانه که دمای آن با استفاده از تجهیزات مناسب در حد آسایش انسان (15-21) درجه سلسیوس تنظیم یافته و در آن اعمال مربوط به جور کردن، درجه بندی، بسته بندی و سایر فرایندهای لازم تا مرز شروع انجماد کاهش می یابد.
تونل انجماد:
عبارت است از سالنی در سردخانه که قدرت سرمازایی تجهیزات آن به اندازه ای باشد که بتواند کاهش دمای کالا و عبور آن از مرحله حداکثر کریستالیزاسیون (Crystalization) را با سرعت مورد نظر انجام دهد.
گربه رو:
عبارت است از کانالها یا لوله های تهویه در سردخانه که برای پیشگیری از یخ زدگی و تورم خاک بویژه در زیر کف سالنهای نگهداری زیرصفر ایجاد و یا کار گذاشته می شود.
بلوکاژ (Blockage):
سنگ چینی با استفاده از قلوه سنگ در زمین زیر کف سردخانه است تا از یخ زدگی و تورم خاک جلوگیری شود.
ایستایی:
عبارت است از بررسی و محاسبه اجزای متشکله بناهای سردخانه از نظر مقاومت مصالح و سازه
عایق رطوبتی:
پوششی است در سردخانه از جنس نفوذ ناپذیر در برابر آب مانند قیر اندود شده و غیره که به منظور جلوگیری از نفوذ آب و رطوبت به عایق حرارتی و بنا به کار می رود.
عایق حرارتی:
جنسی که هدایت آن کم می باشد و برای کم کردن تبادل حرارت بین محیط داخل سردخانه از آن بهره گیری می شود.
بتن تراز میگر (maiger واژه فرانسوی بوده و به معنای ضعیف می باشد):
عبارت است از لایه نازک بتنی در سردخانه که برای به دست آوردن سطح تمام شده صاف و تراز ریخته می شود معمولاً ضخامت این بتن 5 تا 10سانتیمتر و سیمان مصرفی در آن به مقدار 150 تا 200 کیلوگرم در متر مکعب بتن می باشد.
موتورخانه:
فضایی که در بنای اصلی سردخانه احداث می گردد تا بخش عمده ای از تجهیزات سرمازا در آن نصب گردد.
اتاق کنترل:
عبارت است از بخشی از موتورخانه در سردخانه که تابلوهای کنترل سیستم سرمازا در آن نصب می گردد.
اتاق ترانسفورماتور:
عبارت است از ساختمانی که ترانسفورماتورهای کاهش ولتاژ شبکه برق در سردخانه نصب می گردد.
اتاق شارژ باتری:
عبارت است از ایستگاه شارژ باطریهای لیفت تراک در سردخانه.
بارانداز (سکوی تخلیه و بارگیری):
عبارت است از محلی در سردخانه که در جلوی راهروی ارتباطی و یا آمادگاه که امکان سریع تخلیه و بارگیری کالا را از کامیونهای حامل بار فراهم می کند.
دستگاه متعادل کننده فشار هوا:
عبارت است از وسیله ای در سردخانه که برای ایجاد تعادل فشارهوای داخل و خارج سالن نگهداری و مورد استفاده قرار می گیرد.
مبرد سردخانه (Refrigerant):
عبارت است ماده ای برای جذب گرما و تولید سرما در سیستم سرمازایی سردخانه مورد استفاده قرار می گیرد.
کمپرسور سردخانه :(Compressor)
عبارت است از دستگاهی که موجب تراکم مبرد و افزایش فشار سردخانه می گردد.
کندانسور سردخانه (Condensor):
عبارت است دستگاهی که برای تقطیر مبرد خروجی از کمپرسور در سردخانه مورد استفاده قرار می گیرد.
تبخیرکننده (Evaporator):
عبارت است دستگاهی که در آن مبرد، با جذب گرمای محیط سردخانه تبخیر می شود.
مخزن شاره سرما زا (Receiver):
عبارت است از مخزن تحت فشاری در سردخانه که در آن مبرد ذخیره می گردد.
مخزن جداکننده (Separator):
عبارت است از مخزن تحت فشار در سردخانه که برای جداسازی گاز از مبرد مایع برگشتی از تبخیر کننده بکار می رود.
کنترل ها (Controls):
عبارت است تجهیزاتی در سردخانه که برای راهبری خودکار در نقاط مختلف سیستم سرمازایی مورد استفاده قرار می گیرد.
تجهیزات و مواد یدکی:
عبارت است لوازمی در سردخانه که در صورت از کارافتادن اجزایی از سیستم، جایگزین آنها می شود.
سیستم مرکزی:
عبارت است از یک واحد تولید سرما در سردخانه همراه با تجهیزات مربوطه که سرمای مورد نیاز کلیه سالنهای نگهداری و در هر فضای دیگر را تامین می کند.
سیستم تک واحدی:
عبارت است از واحدهای تولید سرما در سردخانه که به طور جداگانه سرمای هر یک هر یک از سالنهای نگهداری و یا هر فضای دیگر را تامین میکند.
محل سردخانه:
در انتصاب محل سردخانه نکات زیر باید مورد توجه قرار گیرد:
ا- دسترسی به جاده یا راه ارتباطی.
2- دسترسی یخ آب (اعم از شبکه لوله کشی، رودخانه، چاه یا غیره آن).
3- دسترسی به برق (اعم از شبکه سراسری یا نیروگاه اختصاصی).
4- دسترسی به تلفن (اعم از اینکه با سیم یا بی سیم و یا سایر وسایل مخابراتی).
5- دوری از تجمع مراکز زباله و جانوران مزاحم ( به ویژه جوندگان و حشرات موزی)
6- داشتن فاصله کافی از مراکز و واحدهایی که به نحوی موجب آلودگی هوا ومحیط می شوند، طبق ضوابط مراجع صلاحیت دار مربوطه.
7- فاصله کافی از مسیل طبق ضوابط مراجع صلاحیت دار مر بوطه.
8- فاصله کافی از خط گسل شناخته شده زلزله طبق ضوابط مراجع صلاحیت دار مربوطه.
طرح ساختمان سردخانه:
پس از انتخاب محل سردخانه باید ساختمان اصلی، سایر بناها و محوطه را با درنظر گرفتن شرایط اقلیمی و براساس حجم مفید مورد نظر و رعایت موارد زیر طوری طراحی کند که ضمن استفاده بهینه از زمین نیازهای سردخانه به بهترین وجه تامین گردد.
1- محاسبه مساحت زمین مورد نیاز برای بنای اصلی سردخانه با توجه به موارد استفاده حجم و حجم مفید سردخانه و تعیین محل بنای اصلی، به علاوه باید زمین کافی برای زیر مد نظر قرار گیرد:
1-1 بارگیری، تخلیه و مانور وسایل نقلیه
2-1 پارکینگ
3-1 محل باسکول
4-1 ساختمان جنبی از قبیل نگهبانی، سرویسها و دفاتر
5-1 محوطه فضای سبز
6-1 محل مسکونی برای کارکنان سردخانه در صورت امکان و مهمانسرا.
2- نقشه بنا و محوطه سازی باید به گونه ای باشد که تسهیلات و نکات زیر در آن رعایت شده باشد.
1-2 ورود و خروج وسایط نقلیه باری به محوطه سردخانه، توزین کالا، تخلیه بارگیری به راحتی انجام گیرد.
2-2 ساختمان اداری، غذاخوری و سرویسها (دستشویی، دوش حمام، آشپزخانه و توالت) دارای موقعیت و زیربنای مناسب باشد.
3-2 ورود و خروج مراجعان به آسانی انجام گیرد و محلی به عنوان پارکینگ اتومبیل در نظرگرفته شود.
4-2 محل پارکینگ برای دو دستگاه آتش نشانی به گونه ای که در موارد عادی از بین محل استفاده نگردد در نظر گرفته شود.
5-2 محل استراحت نگهبانان و رانندگان در جای مناسبی در محوطه بوده و محل مسکونی کارکنان، خارج از محیط کار سردخانه باشد.
6-2 محل مخصوص جمع آوری و دفع زباله و ضایعات به منظور جلوگیری از انتشار آلودگی و جانوران موذی و غیره ساختمان سردخانه در دورترین نقطه محوطه سردخانه از بناهای اصلی در نظرگرفته شود.
7-2 اتاق نگهداری مواد سریع الاشتعال و قابل انفجار مواد گازی، رنگ روغن و تینر دور از ساختمان اصلی جنبی سردخانه و مجهز به سیستم تهویه مناسب پیش بینی گردد.
3- در طراحی تیغه بندی ساختمان اصلی سردخانه مواد زیر باید رعایت شود:
1-3 نوع بهره گیری از سردخانه.
2-3 پیش بینی اجزای ساختمان و تعیین ابعاد آنها با توجه به:
- نوع کالاهای مورد نگهداری.
- شرایط نگهداری کالا از نظر دما، رطوبت نسبی، روش چیدن، سرعت گردش هوا با توجه به ماندگاری آن و شرایط اختصاصی مربوط به هر کالا.
4- اجزای ساختمان اصلی سردخانه و مواردی که باید در آن رعایت شود به شرح زیر می باشد.
1-4 سالنهای نگهداری سردخانه: تعداد سالنهای نگهداری، ابعاد سالنها، جای هر سالن به راهروی ارتباطی.
1-1-4 عایقکاری سالنهای نگهداری سردخانه باید بر اساس استانداردهای ملی مربوطه باشد.
2-1-4 سالنهای نگهداری کنترل اتمسفر در سردخانه باید به گونه ای طراحی، محاسبه و اجرا شوند که علاوه بر تحمل بار وارده بر آن قدرت تحمل فشار باری معادل 5 سانتی متر ستون آب را به طور وسیع و یکنواخت داشته باشند و کاملاً هوابندی شده باشند.
3-1-4 اجرای فاصله نگهدار در سالنهای نگهداری سردخانه که از قفسه بندی (باکس پالت) برای چیدن کالا بهره گیری نمی گردد، ضروری است.
2-4 راهروی ارتباطی
1-2-4 در طراحی ساختمان سردخانه جای سالنها نسبت به هم باید طوری باشد که طول راهروی ارتباطی به جهت رعایت حداقل فاصله در بارگیری و تخلیه، طولانی نباشند. در صورتی که طول راهرو بیشتر از 54 متر باشد باید در انتهای راهرو، در خروجی و سکوی بارگیری و تخلیه پیش بینی گردد.
2-2-4 با در نظرگرفتن عرض لازم در سردخانه برای حرکت لیفت تراکها، پهنای 5-6 متری برای راهروها سفارش می گردد.
3-2-4 چون نیاز چندانی به ارتفاع زیاد راهرو نیست لذا بهتر است با ایجاد سقف کاذب از قسمت فوقانی راهرو به عنوان محلی برای عبور لوله ها و همچنین قرار دادن کابل ها و غیره استفاده کرد این امر در موارد سردخانه هایی که دارای سیستم سرمازایی آمونیاکی می باشند ضروری است.
برچسب ها:
طراحی و ساخت سردخانه ها ساخت سردخانه طراحی سردخانه میوه اصول ساخت سردخانه ها