مدیریت زنجیره تأمین[1]
امروزه،
مدیریت زنجیرهتأمین به عنوان یکی از مبانی زیرساختی پیادهسازی
کسبوکار الکترونیک در دنیا مطرح است. در رقابتهای جهانی موجود در عصر
حاضر باید محصولات متنوع را با توجه به درخواست مشتری در دسترس قرار داد.
خواست مشتری بر کیفیت کالا و خدماترسانی سریع موجب افزایش فشارهایی شده
که قبلا وجود نداشته است، در نتیجه شرکتها بیش از این نمیتوانند از عهده
همه کارها برآیند.
در
بازار رقابتی موجود، بنگاههای اقتصادی و تولیدی علاوه بر پرداختن به
سازمان و منابع داخلی، خود را به مدیریت و نظارت بر منابع و ارکان مرتبط
خارج از سازمان نیازمند یافتهاند. علت این امر در واقع دستیابی به مزیت یا
مزایای رقابتی با هدف کسب سهمیه بیشتری در بازار است. بر این اساس
فعالیتهایی نظیر برنامهریزی عرضه و تقاضا، تهیه مواد، تولید و
برنامهریزی محصول، خدامت نگهداری کالا، کنترل موجودی، توزیع، تحویل و خدمت
به مشتری که همگی قبلا در سطح شرکت انجام میشده اینک به سطح زنجیرهعرضه
انتقال پیدا کرده است. مساله کلیدی در یک زنجیرهتأمین، مدیریت و کنترل
هماهنگ تمامی این فعالیتها است. مدیریت زنجیرهتأمین پدیدهای است که این
کار را به طریقی انجام میدهد که مشتریان بتوانند خدمت قابل اطمینان و
سریع را با محصولات با کیفیت در حداقل هزینه دریافت کنند.
در
مدلهای سنتی کسبوکار تمامی گردشهای اطلاعات، اجناس و تبادل مالی به
صورت خطی هستند (از تأمینکنندگان به تولیدکنندگان و از فروشندگان به
مشتریها). با ورود اینترنت به عنوان یک کانال ارتباطی بزرگ بازنگریهای
اساسی در الویتهای تجارتی، دیدگاههای استراتژیک و مدلهایی از
زنجیرهتأمین تا به حال گرفته شده بودند ظهور کرد. در ساخت کارهای نوین
مدیریت زنجیرهتأمین، شرکای زنجیره شکل گرفته و قادرند از طریق به اشتراک
گذاری اطلاعات، روابط و تعاملات بین مشتری و تأمین کنندگان را تسهیل نموده و
هزینه معاملات را کاهش دهند. همگام با روند رو به رشد تجارت الکترونیک
پیچیدگیهای بیشتری در مدیریت زنجیرهتأمین، توانایی تشکیل یک حلقه سازمانی
را داراست که از مشتری شروع شده و به آن ختم می شود.
این مفهوم زنجیرهتأمین را مانند یک شبکه نشان می دهد که به وضوح روابط بین همه بخش های زنجیره تأمین را توضیح می دهد.
در
حالت کلی زنجیرهتأمین از دو یا چند سازمان تشکیل میشود که رسما از
یکدیگر جدا هستند و به وسیله جریان مواد، اطلاعات و جریانهای مالی به
یکدیگر مربوط میشوند. این سازمانها میتوانند بنگاههایی باشند که مواد
اولیه، قطعات، محصول نهایی و یا خدماتی چون توزیع، انبارش، عمده فروشی و
خرده فروشی تولید میکنند. حتی خود مصرفکننده نهایی را نیز میتوان یکی از
این سازمانها در نظر میگرفت.
پیشینه و سیر تحول مدیریت زنجیرهتأمین
شاید
به سختی بتوان زمان دقیقی را که بحث درباره زنجیرهتأمین و مدیریت آن
مطرح گردیده است، مشخص نمود، اما دستکم از یک چیز میتوان مطمئن بود که
این نگرش ریشه در شیوههایی دارد که در اواخر 1950 و 1960 میلادی اجرا
میشد. هر چند که نمونههایی از آن در دوره تولید انبوه خودروها در زمان
هنری فورد نیز وجود داشته است.در اواخر 1950 نخستین طرحهای اجرایی
زنجیرهتأمین با توجه به مدیریت کالا و به ویژه تدارکات مربوط به انتقال
مواد اولیه و محصولات تمام شده به کارخانه و به بیرون از آن، شروع شد.
در
سال های پیش از 1960 بسیاری از شرکتها بر اثربخشی و کارایی فعالیتهای
تجاری به طور جدا و مستقل تاکید داشتند. در دهههای 1960 تا 70 سازمان ها
به توسعه جزئیات راهبردی بازار همت نمودند که بر برآوردهسازی رضایت مشتری
متمرکز بود. آن ها به این درک نائل آمدند که مهندسی و طراحی قوی و نیز
عملیات تولید منسجم هماهنگ پیشنیاز دستیابی به نیازمندیهای بازار و در
نتیجه سهم بازار بیشتر است. بنابراین طراحان مجبور شدند که ایده آلهای و
نیازمندیهای مورد نظر مشتریان را در طراحی محصولات خود بگنجانند و در
حقیقت محصولی با حداکثر سطح کیفی ممکن و کمترین هزینه، توام با ایدهآلهای
مورد نظر مشتریان روانه بازار سازند. کارشناسان با مطالعه روابط بین
انبارداری و حملونقل در دهه 1960 و بررسی امکان یکپارچهسازی آنها
توانستند موجودی کالا در انبارها را کاهش دهند. حاصل این مطالعات مدیریت
توزیع نام گرفت. این جریان با تاسیس نظام ملی مدیریت توزیع فیزیکی آمریکا[2] در
سال 1963 که تفکر نوین آن زمان درباره روابط متقابل بین عملکرد بخشهای
انبارداری و حمل و نقل بود، تقویت گردید و با استفاده از حملونقل سریعتر،
به دفعات بیشتر و به ویژه مطمئنتر، موجبات کاهش حجم انبارها را فراهم
آورد. کوتاه شدن زمان پاسخگویی به سفارشها از طریق جابهجایی سریعتر
اجناس انبار و حملونقل سریعتر آنها، طول دوره کاهش پیشبینی را کاهش داد
و در نتیجه پیشبینیها نیز واقعیتر گردید.(عالم تبریز ، رحیمی 1388)
با
اضافه شدن مباحث ساخت، تدارک سفارشها به مدیریت توزیع، مفهوم لجستیک
مطرح گردید. علم لجستیک از برآورد، تأمین و نگهداری، ذخیرهسازی مواد
اولیه و توزیع کالا و همچنین خدمات پس از فروش، یعنی از آخرین تأمینکننده
تا آخرین مصرفکننده را به طور کامل پوشش داده و به آنها خدماتی را
ارائه میکند.
بیشتر کارشناسان با این نظر موافق هستند که مدیریت زنجیرهتأمین به شکل امروزی آن از تلاشهای برنامهریزی مواد مورد نیاز[3] حاصل شده که شرکتهای بزرگی همچون دیر، هیولت پاکارد و پراکتر و گمبل[4] و
شرکتهای دیگر در اواخر دهه 1970 برای برنامهریزی و کنترل بهتر مواد
اولیه تجربه کردند. ساخت و به کارگیری رایانههای پیشرفته در اواخر دهه
1960 میلادی این امکان را برای شرکتها فراهم آورد تا از فهرستهای پراکنده
مواد اولیه مورد نیاز، برنامهریزی زمانی انتقال مواد و سفارشهای تولید
برای شرکتها مهیا گردد و این موضوع آغاز تحلیل مدیریت زنجیرهتأمین بود.
به این ترتیب امکان انتقال برنامهریزی مواد مورد نیاز به بیرون از سازمان
و اعمال کنترل بیشتر بر مواد اولیهای که از سوی تأمینکنندگان وارد شرکت
میشد، فراهم گشت. برای بسیاری از شرکتها، این کار به مفهوم کاستن از
تعداد هزاران تأمینکننده و اکتفا کردن به تعداد اندکی از بهترینهای آنها
بود، این به معنای شروع واگذاری بخشهایی از فرآیند تولید به بیرون از
سازمان بود که به کنار گذاشتن مدل یکپارچگی عمودی (الزام انجام تمام کارها
توسط یک تولیدکننده) منجر شد.
تحولات
عمده در مدیریت موجودی در دهه 1970 میلادی و اوایل 1980 بروز کرد.در همین
زمان ژاپنیها در جستجوی یک فرآیند تولیدی بودند تا بتوانند اصول پایه
تولید و ارسال به موقع[5] را به کار گیرند. این سیستم نیازمند ارتباطات فراوان و مفصلی بین مشتری، تولید کننده، شرکت های حمل و نقل و خرده فروشها[6] (در صورت ارتباط داشتن با آنها) بود
تا بتوان میزان موجودی مواد اولیه، قطعات و محصولات تمام شده را در حداقل
ممکن نگهداری کرد.کارخانه کاوازکی در نبراسکا به نمونهای از تولید و
ارسال به موقع مبدل شد و بسیاری از شرکتهای آمریکایی را به تقلید از خود
واداشت. در دهه 1990 و با پیشرفت فناوری و ورود آن به عرصه تولید،
حملونقل، انبارها، خردهفروشیها و توجه توام به جلب رضایت مشتری و کیفیت
کالاها و خدمات، بحث زنجیرهتأمین به طور گستردهای در صنایع تولیدی مطرح
گردید. به این ترتیب زنجیرهتأمین و مدیریت آن با هدف پرداختن به تمامی
مسائل یاد شده و راهبری و هدایت آنها، شکل گرفت. شکل زیر روند تکاملی
مدیریت زنجیره تامین را نمایش داده است.(عالم تبریز، رحیمی 1388)
فرمت ورد قابل ویرایش
تعداد صفحات: 31
مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتری
همراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متن
منابع فارسی کامل
منابع انگلیسی کامل