فرمت ورد قابل ویرایش

مقدمه :

حاشيه نشيني به توسعه شهري اطلاق مي شود كه بدون برنامه ريزي، هدايت ، كنترل و بدون رعايت مقررات شهري سازي توسط توده مردم ايجاد مي شود . امروزه ساخت و سازهاي غير مجاز به گونه اي وسيع تر و سازمان يافته تر از سابق به شكل زاغه و... تحت عنوان بخش بازار غير رسمي در حال تكوين است در تحقيقات انجام شده به حقيقتي ملموس و منطقي اشاره مي كنند:

 زماني كه روستائيان بي زمين از انزوا مي­گريزند و به حاشيه شهرها روي مي آورند در واقع به نوعي انتخاب دست مي زنند. آنان فلاكتي را رها مي كنند و فلاكتي ديگر بر مي‌انگيزند. به نظر آنها شهر افق امكانات وآزادي است حركت اينان تحت تأثير دو عامل گريزاننده در موطن و جذب كننده در شهرهاي كلان مي باشد.

 همه تعاريف بيان شده با همة روشنگري هاي نهفته در آن هنوز از حقيقت پديدة حاشيه نشيني به دور است. زيرا كه حاشيه نشيني پديده اي پيچيده، ناهمگون و گسترده و از آن دسته حقايق اجتماعي است كه هر چند يك پديده اما خود در درون خويش داراي ابعاد گوناگوني است بنابراين براي شناخت آن بايد هم از بعد فضايي به آن پرداخت و هم هر محدودة حاشيه نشين را با خودش بررسي و تبيين كرد. تا بتوان راه حل مناسب ارائه كرد. كه به طور اصولي با انواع ديگر طرح هاي سامان بخشي براي حاشيه نشينان متفاوت است.

 حاشيه نشيني را مي توان يك نوع محروميت خواند آنچه كه محروميت ها را به وجود مي آورد و موجب توسعه روز افزون آن مي شود فراموش كردن اقشار ضعيف در برنامه ها، برنامه ريزي ها و ضعف مديريت در تشخيص درست، بهنگام و ارائه راه حل مناسب و سود بخش براي آحاد جامعه مي باشد اين پديده يك مسأله اي اجتماعي است و براي درك آن بايد ديدگاهي جامع نگر داشت.

از آنجا كه عظمت برنامه در پرداختن به بخشي از جمعيت كشور موجب منتفي شدن نياز مردمان به سرپناه نمي شود بنابراين حاشيه نشينان حذف يا فراموش شده نياز به مسكن و سرپناه خود را در چارچوب هاي غيررسمي تدارك مي بينند كه آسيب هاي محيطي نيز از پيامدهاي آن خواهد بود. رشد بي رويه و بدون برنامة واحدهاي مسكوني ، نواحي گسترش يافته را شديداً‌دچار معضلات عديده نهادهاي تمدني رفاه اجتماعي، خدمات شهري و عمومي مي كند آموزش و پرورش بهداشت، درمان و آموزش رواني و جسماني، آب آشاميدني، بهداشتي برق، گاز، تلفن، ساماندهي بافت شهري، سيستم فاضلاب، زيباسازي محيط شهري، كوچه، خيابان، پياده روها، بوستان و بخصوص در مناطق سكونت محرومان روز به روز پيچيده تر و سخت تر مي شود.

 وجود نابرابري هاي حاد و عديده در جوامع كه بارزترين نماد آن نابرابري اقتصادي و اجتماعي است كه با تفاوت هايي نيز در شناخت امكانات بالقوة جامعه، برخورداري از فرآيند دريافت علم، حرفه وفن، حق انتخاب شغل ، سطح و نحوة زندگي دلخواه، بهره مندي از مواهب خدادادي طبيعي و ثروت هاي ملي ،‌حضور در حوزه هاي سياسي، اجتماعي، چتر حمايت قانوني، مدني، و شهروندي و مسائلي از اين دست در افراد اين قشر از جامعه منجر به بهبود كيفيت زندگي آنان مي شود قابل ارائه و تبيين و تحليل است.

 الف) بيان موضوع و تشريح آن

 وضعيت عمومي زندگي شهري در كشورهاي روبه توسعه اوضاع نگرن كننده اي را طي        دهه هاي گذشته بوجود آورده است مسائلي چون افزايش شتابان جمعيت، رشد فقر، كاهش شاخص هاي كيفيت زندگي، ازدياد بيكاري، رشد سكونتگاه هاي غير رسمي و آلودگي هاي زيست محيطي شهرهاي اين كشورها را با بحرن هاي متعددي رو به رو ساخته است اسكان غير رسمي به واقع يكي از بارزترين چهره هاي فقر شهر در بيشتر شهرهاي مهاجر پذير كشور ما است كه به عناويني هم چون حاشيه نشيني، سكونتگاه هاي خودرو، مساكن نابهنجار، و اجتماعات آلونكي و مانند اينها نيز شناخته مي شوند كه به طور كلي تعداد حاشيه نشينان  در 7 شهر اهواز، بندر عباس، بوشهر، شيراز، كرمان، كرمانشاه و همدان در سال 1350 نسبت به سال 1320 بيش از 11 برابر شده است وقوع انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي نقش مهمي در افزايش جمعيت شهرها و توسعة شهر نشيني داشته است به طور كلي اسكان غير رسمي در ايران به دلايل نهادي با كاستي هاي برنامه ريزي شهري و ناكارآمدي بازار رسمي زمين و مسكن رخ داده است . پيدايش و گسترش محلات حاشيه اي و اسكان غير رسمي از مهمترين چالشهاي توسعه پايدار شهر يزد به شمار مي رود .