مقدمه

آموزش و پرورش كليد فتح آينده است و تنها مركبي است كه در هيات آينده اي روشن وپر اميد است . هر گاه مي خواهيد فرداها را ببينيد كافي است به طور عميق به مدرسه بنگريد . مردان و زنان فردا آنجا هستند و آنهايند كه كليد فتح آينده رادر دست دارند .( صداقت ،‌ 1374 ،‌ص 496)

در اين ميان مدرسه بيشترين سهم را بر عهده دارد و سرانجام اين مسئوليت خطير به عهده مسلمين واگذار مي شود وآنها هستند كه بايد بتوانند دانش آموزان را به درتي تربيت و آنان را انسانهاي سالم ،‌ خلاق متعال ورشد يافته بار آورند . از مسائل مهمي كه همواره همراه آموزش و پرورش بوده است تكليف شب است .

تكليف شب از جمله مسائل مهم در امور آموزش و فرآيند تعليم و تربيت است ،‌ با توجه به اين ضرورت و حساسيتي كه اين موضوع در امر يادگيري و آموزش دارد ،‌متاسفانه در كتب درسي مراكز تربيت معلم و دانشكده ها ي علوم تربيتي كمتر به آن توجه شده است . در اين زمينه تعداد مقالات و تحقيقات كمتر است . هريس كوير تكليف شب را چنين تعريف مي كند : وظيفه اي كه توسط معلمان براي دانش آموزان معين مي شود تا در ساعاتي خارج از مدرسه توسط دانش آموز انجام گيرد . در مورد تكليف شب نظرات متعدد ومتفاوت است . عده اي آن را عامل فعاليت – تمرين و تثبيت خلاقيت آموزشي تلقي كرده و بعضي آن را مصيبت تربيتي وگروهي عامل تضاد والدين و تزلزل خانواده و دسته اي راه افراط پي گرفتند و آن را در عصر كامپيوتر به شكل يك هيولاي تربيتي مي بينند كه ضايع كننده تمايلات ،‌ رغبتها و استعدادهاست .(http:///www.roshdmag.org )

تنبلي در نوشتن تكليف موضوعي است كه در بين اكثر دانش آموزان وجود دارد . اين يك واقعيت است كه هيچ كس حتي شما هم نمي توانيد به همه كارهايي كه بايد انجام دهيد برسيد و آن را تمام كنيد . براي همين ضروري است كه هنگامي كه در انجام برخي از كارها تنبلي كنيد . يكي از دلايل تنبلي در انجام كارهاي بزرگ و مهم آن است كه هنگامي كه براي اولين بار با آنها مواجه مي شويم بسيار بزرگ و سخت به نظر مي رسند ( طارمي ،‌ كوروش ،‌ 1342 ،‌ پاييز 82 ،‌ص 162 )

از ديگر عواملي كه نقش بسيار مهمي در ايجاد تنبلي دانش آموز دارد ،‌ خانواده و كيفيت مناسبات اين واحد كوچك اجتماعي است . وحدت موجود در ارتباط اولياء‌ يا برعكس ،‌ ناسازگاري پدر و مادر و همچنين ناهماهنگي بين سليقه و رفتارهاي تربيتي پدر و مادر و احساس ايمني كودك تاثير مي گذارد . همچنين سلامت حواس كود ك عامل مهمي در سازش يا ناسازگاري محيط محسوب مي شود . عامل ديگر ضعف و ناتواني دانش آموز است . كودك ضعيف و ناتوان كم حوصله است و تنبلي مي كند . از ديگر مواردي كه بايد در اين زمينه مورد توجه قرار گيرد نيازهاي بدني شامل آب ،‌ غذا و استراحت و .... است . از دانش آموزاني كه شبها استراحت كافي ندارند و يا روزانه غذاي كافي و مناسبي دريافت نمي دارند نبايد انتظار داشت كه منظم و سر وقت تكاليف درسي خود را تمام و كمال در اختيار معلم قرار دهند.

بيان مسئله

در بيان مسئله بايد توجه داشت كه چه عامل يا عواملي باعث تنبلي دانش آموزان در نوشتن تكليف مي شود و چه انگيزه هايي در اين امر دخيل است ؟ آيا بوجود آمدن چنين طرز تفكري از عوامل درون دانش آموز ايجاد مي شود يا عوامل بيروني مانند : سطح توقعات معلم و خانواده از دانش آموز و يا عدم تناسب تكاليف با شرايط دانش آموز ؟

از آنجايي كه مشق شب يا تكليف و تنبلي در انجام دادن آنها از مسائل خاص كودكان دبستاني است . ذهن محققان را به خود مشغول كرده و موجب شده است كه نظرات گوناگون و متفاوتي ارائه دهند . در اينجا لازم است چند تعريف را ارئه دهيم :

تكليف شب : در لغت عبارت است از چيزي از كسي خواستن بطوريكه او را از آن رنج رسد ،‌زياده از اندازه طاغت كار فرمودن به كسي ،‌ فرمان كار دادن و حكم به اجراي امري كردن و زحمت دادن . منظور از تكليف موظف ساختن دانش آموزان به انجام دادن فعاليتهايي است كه از طرف معلم تعيين مي شود . ( دهخدا ،‌ علي اكبر ،‌ لغت نامه دهخدا ،‌ حروف الفبا ( ت‌) صفحه 879 )