« فهرست مطالب »
مقدمه
گاهی انقلابها و جریانات اجتماعی باعث تغییر سبكها میشود؛ سبك هندی[1] كه از اوایل قرن یازدهم تا اواسط قرن دوازدهم به مدت صد و پنجاه سال در ایران و هند و آسیای صغیر معمول بود، در نتیجه همین انقلابهای اجتماعی به وجود آمد. «با روی كار آمدن حكومت صفوی و رسمی شدن مذهب شیعه، شاهان صفوی جز شعرهای مذهبی به دیگر انواع شعر درباری، عرفانی و عاشقانه بیتوجهی كردند و این باعث شد كه شعر دیگر در انحصار طبقه خاصی نباشد و اصناف گوناگون مردم به شعر روی آوردند». [2]
به دلیل گستردگی حوزه زمانی و مكانی سبك هندی، تنوعاتی در این سبك پدید آمد كه باعث پیدا شدن تمایزاتی میان شعر شاعران پیرو سبك هندی مقیم ایران و هند شده است. گروهی سبك متداول شاعران ایرانی این دوره را سبك صفوی نامیدهاند و سبك هندی را دربارۀ پیروان هندی این شیوه به كار بردهاند؛ و در تقسیمی دیگر سبك شعر این دوره، سبك صفوی نامیده شده كه برای آن، دو شاخۀ سبك صفوی ایرانی یا اصفهانی و سبك هندی قایل شدهاند. در شاخۀ هندی این سبك به دلیل بومی نبودن زبان فارسی در هند و محیط فرهنگی آن جا، زبان شعر پیچیدهتر و اغلب با لغزشهای دستوری و گاه سستی كلام همراه است. این نكته نیز گفتنی است كه اگر چه در ایران در سدۀ دوازدهم هجری در قبال سبك هندی و انحطاطش واكنشی نشان داده شد اما نفوذ این سبك در پاكستان و تاجیكستان و افغانستان تا دوران اخیر ادامه داشته است.
در پیدایش سبك هندی عواملی چون مذهب، سفر شاعران به هند، توسعۀ شهر اصفهان، رفاه اقتصادی و علاقه شاهان صفوی به فرهنگ را میتوان دخیل دانست. توضیح آنكه، حكومت صفویه به شعر مدحی و درباری توجه نداشت و با آمیزههای سنتی عرفانی در تضاد بود؛ همین امر باعث شد شعر از دربارها خارج شود و همۀ اصناف حق ادعای شاعری یابند و توجه آنان به امور جزئی و پند و اندرز و.معطوف شد. از طرفی عدم درآمد از شعر مدحی باعث شد كه شاعران به دربارهای هند روی برند و آشنایی آنها با تفكرات هندوان نیز تا حدودی در تغییر سبك دخیل گشت. رفاه اقتصادی مردم نیز علتی شد تا هر كس به وسع خود به نحوی به ادبیات و شعر و شاعری بپردازد و شعر در میان عامه رواج یابد و همۀ این عوامل كمكم زمینه پیدایش سبك هندی را به وجود آورد.
[1] Hindi style.
[2] (انوشه: 1376: ص 795)
برچسب ها:
tahghigh-darbare-avamel-enseraf-az-sabok-Hendi-chist