موضوع : بررسی سیستم حسابداری در بانکها

توضیح: این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

بررسی سیستم های حسابداری در بانکها :
پیشگفتار :
 سيستم کنترل داخلي مجموعه سياستها و رويه هايي است که مديريت واحد اقتصادي براي دستيابي به اهداف خود به کار مي گيرد و اين روشها براي تامين اطمينان نسبي از دستيابي به هدفهاي سازماني به وجود مي آيد.
دو موضوع کنترل و برنامه ريزي همواره در موسسات مالي مکمل هم بوده اند، کنترل شامل کنترل عمليات و برنامه ريزي است که چگونگي دستيابي سازمان به اهدافش را مشخص مي کند.
در دنياي امروز هيچ موسسه اي را نمي توان بدون استقرار يک سيستم حسابداري کارآمد تصور کرد. اين سيستم با سه عملکرد اطلاعاتي، کنترلي و خدماتي تقاربي خاص دارد.
 مقدمه:
عصر حاضر زمان پيشرفت کليه علوم و فنون است و صنعت بانکداري نيز از اين قاعده مستثني نيست. تحولاتي شگرف در صنعت بانکداري با بکارگيري فن آوري و استفاده از سيستمهاي پيشرفته حسابداري ايجاد شده است که بسياري از آنان در گذشته دور از ذهن بودند. پيشرفتي که در زمينه هاي توسعه علوم و صنعت بانکداري ايجاد شده، پايان نيافته است و به نظر نمي رسد توقفي در پيش روي داشته باشد و چنانچه موسسه اي با اين حرکت همسو و آينده نگر نباشد و در انطباق و پيشي جستن از رقبا ترديد کند بالطبع مشکلاتي عديده در پيش روي خواهد داشت.
سيستم حسابداري و حسابداران آگاه از گذشته هاي دور در خصوص وجود مغايرت در حسابهاي موسسات مالي واکنش نشان داده اند چون ايجاد مغايرت و وجود ارقام باز اثرات نامطلوبي بر سيستم حسابداري دارد و چنانچه در رفع ارقام باز هاي ايجاد شده اقداماتي صورت نگيرد، مديران و ساير افراد از جمله استفاده کنندگان از صورتهاي مالي دچار ابهام و ترديد شده و ممکن است تصميمات ناصحيح اتخاذ نمايند.
در مقاله حاضر نقش سيستم حسابداري کارآمد براي ممانعت از ايجاد ارقام باز درحساب مرکز بررسي مي گردد
نقش و اهميت حساب مرکز
در ارتباطات مالي بين واحدهاي مختلف بانکها، حساب مرکز نقشي مهم دارد بطوريکه استفاده از اين حساب به جزء لاينفک از عمليات آنها تبديل شده و اغلب بانکها از سيستم هاي پيشرفته در عمليات حسابداري و بانکي در اين زمينه استفاده مي کنند. اين حساب از يک سرفصل کل (ارزي يا ريالي) تشکيل گرديده که جهت مبادله وجوه و انتقال اسناد مالي ذيل معينهاي مشخص بين شعب يا ساير واحدهاي بانک استفاده مي گردد.
هنگامي که يک شعبه يا واحد بانک وجهي را بابت رويداد مالي مرتبط با واحد ديگر دريافت يا پرداخت مي نمايد ضمن صدور اسناد مربوطه نياز به حساب واسطه اي دارد تا از آن براي تسويه حساب خود با طرف مقابل اقدام و نقل و انتقال خود را در آن ثبت نمايد.
در محيط هاي مالي کنترل حسابهاي دو مانده اي از ضرورتي خاص برخودار است. براي مثال هر يک از معينهاي حساب مرکز از جمله چکهاي بانکي، انواع حوالجات، مبادلات و... ازخاصيت دو مانده اي (بدهکار – بستانکار) برخوردار بوده و مانده هر کدام به طور مرتب در حال تغيير است، با توجه به ارتباط بانک با مشتري که در برخي از اين حسابها به صورت مستقيم و بي واسطه است، ضرورت کنترل آنها با ايجاد ساختار کنترل داخلي مناسب بيشتر مي گردد.
انواع طبقه بندی حسابها در سیستم بانکی
طبقه بندیهای مختلفی دررابطه با حسابهای تراز وجود دارد که برخی از آنها عمومیت داشته و برخی صرفاٌ در بانکها مورد استفاده قرار می گیرد . شمایل زیر مهمترین طبقه بندیهای موجود در رابطه با سرفصلهای حسابداری در بانک را نمایش می دهد.
نقش سيستم کنترل داخلي
سيستم کنترل داخلي مجموعه سياستها و رويه هايي است که مديران واحدهاي اقتصادي براي دستيابي به اهداف خود به کار مي گيرند،   اين روشها براي تامين اطمينان نسبي از دستيابي به هدفهاي سازماني به وجود مي آيد.
تمامي سيستم هاي کنترلي در بخشهاي مالي به منظور آگاهي از ميزان انحرافات و انجام اصلاحات و نهايتاٌ تعالي و رشد به بخشي هشدار دهنده نياز دارند که خروجي هاي سيستم حسابداري را با استانداردهاي مربوط مطابقت و موارد عدم تطابق را جهت رفع اشکال نمايان سازد، ضرورت وجود و تقويت اين بخش کنترلي در حسابهاي دو مانده اي همانند حساب مرکز هنگامي بارزتر مي گردد که مديران عالي موسسات مالي همانند بانکها بر رفع ازقام بازهاي موجود و لزوم ممانعت از ايجاد ارقام باز هاي احتمالي تاکيدي خاص دارند.
نظر به اينکه در حساب مرکز برداشت وجه از سرفصل يک معين مستلزم واريز آن وجه توسط واحد طرف به همان معين است اما در عمل شاهد مشکلات عديده اي در اين خصوص بوده که اين مشکلات در نهايت منجر به ايجاد ارقام باز مي شوند و در اين حالت است که نقش و وجود کنترلهاي داخلي بارزتر مي شود.
با توجه به اهداف کنترل داخلي، دامنه آن فراتر از کنترلهاي حسابداري است به عنوان مثال هنگامي که نرم افزاري براي جلوگيري از ايجاد ارقام باز تهيه و اجرا مي شود، مرحله اي از کنترل داخلي براي کمک به کنترل حسابداري اجرا مي شود.
اثرات متقابل سيستم حسابداري و ارقام باز بر يکديگر
حسابداري رشته اي از دانش است که با کاربرد آن، اطلاعات مربوط به معاملات، عمليات و رويدادهاي داراي اثر مالي به طور منظم جمع آوري،ثبت، تجزيه و تحليل بر حسب پول به عنوان مقياسي مشترک- اندازه گيري سپس آن رويدادها تجميع و تلخيص شده و در قالب گزارشهاي مختلف در اختيار اشخاصي قرار مي گيرد که مايلند درباره امور موسسه يا دادوستدهاي خود با آن آگاهانه تصميم بگيرند.
در تمامي سيستمهاي حسابداري ورودهايي به نام داده پردازش شده و اطلاعات توليد مي گردد چنانچه در مسير جمع آوري، تجزيه و تحليل و ثبت اسناد در اين سيستم خللي بوجود آيد ارقام باز ايجاد مي گردد، بعبارتي ورود داده هاي ناقص يا اشتباه سبب توليد اطلاعات مالي اشتباه مي گردد، به بياني ديگر چنانچه سيستم حسابداري مطلوب همراه با کنترل داخلي برقرار باشد از ايجاد ارقام باز ممانعت مي شود.
با توجه به اينکه سيستم به مجموعه عوامل وابسته اي گفته ميشود که نظام ارتباطي مشخص دارند،ارقام باز هنگامي بوجود مي آيد که در مسير اين سيستم خللي به وجود آيد.
به منظور ممانعت از اين روند دو موضوع کنترل و برنامه ريزي که همواره در موسسات مالي مکمل هم بوده اند مورد توجه  قرار مي گيرد.کنترل شامل کنترل عمليات و برنامه ريزي است که چگونگي موفقيت سازمان را در رسيدن به اهدافش مشخص مي کند.
در اين خصوص اگر اطلاعات را به عنوان يک منبع در نظر بگيريم، همانند ساير منابع نياز به اداره شدن دارد. بطور مثال با توجه به حساسيت حساب مرکز همواره مي بايد کنترلي بر چرخه اين حساب همانند ثبت و ارسال اطلاعات، ليست اسناد اختلافي، صورت تراز ارقام بازهاي ايجاد شده، روشهاي برطرف نمودن ارقام باز برنامه ريزي خاصي صورت گيرد و در اين خصوص چنانچه سيستم به تغيير يا بازسازي نياز داشته باشد آن را مد نظر قرار داد.
سود و زیان و جایگاه آن در حسابداری موسسات مالی :
برخی بر اين باورند كه كانون حسابداري مجموعه اي از صورتهاي مالي و حاصل زنجيره اي طولاني از عمليات دفتر داري است، برخي ديگر دارايي ها را به جهت آنكه وسيله اصلي فعاليت موسسه مي باشند، با اهميت مي دانند، سايرين ممكن است سرمايه موسسه را از جهاتي بيشتر از دارايي ها به حسابداري نزديك بدانند اما دانشمنداني چون اي سي ليتلتن سود موسسه را به جهت اينكه نتيجه عملكرد ماهرانه مديريت است را در حسابداري از اهميتي فراوان برخوردار مي دانند. آنها معتقدند سود، پاداش خدمتي است كه انگيزه لازم را براي واقعيت بخشيدن به توليد، ارائه خدمات و به حركت درآوردن چرخه كار پديد مي آورد. به دليل اهميت سود خالص در موسسات مالي، تعيين (اندازه گيري) اين مهم متوجه حسابداري است. ضرورت توجه به سودوزيان در موسسات مالي هنگامي بارزتر مي گردد كه تلاش در جهت تحقق سود (سودهاي) پيش بيني شده به جزيي لاينفك از برنامه ريزي مالي مديران آنها تبديل گشته است.
صورتحساب سود و زيان
سودوزيان صورتحسابي است كه وضعيت فعاليتهاي مالي يك موسسه و نتيجه آن را طي يك دوره مالي (معمولاً يكساله) نشان مي دهد. بدون وجود اين صورتحساب نمي توان از چگونگي فعاليتهاي مالي موسسات در طي يك دوره مالي آگاه گرديد. صورتحساب سودوزيان قابليت سودآوري موسسه را نشان مي دهد در حاليكه ترازنامه اطلاعات لازم در مورد قدرت پرداخت بدهي هاي موسسه را در اختيار مي گذارد.
درآمد، هزينه و سود (زيان) اجزاي صورتحساب سودوزيان را تشكيل مي دهند. درآمد به مبالغي گفته مي شود كه از ارائه خدمات و فروش كالا و.... عايد موسسه مي شود، منظور از هزينه مبالغي است كه جهت كسب درآمد به خرج گرفته مي شود و از مقابله درآمد با هزينه، سود يا زيان عايد موسسه مي گردد.
درآمدهاي عملياتي، هزينه هاي عملياتي، سودوزيان عملياتي، هزينه مالي، ساير درآمدها و هزينه هاي غيرعملياتي، ماليات بر درآمد، سودوزيان فعاليت هاي عادي، اقلام غير مترقبه، سود سهم اقليت و سود يا زيان خالص از جمله اطلاعاتي است كه در صورتحساب سودوزيان منعكس مي گردد.       
فهرست مطالب
پیشگفتار
مقدمه
نقش و اهمیت حساب مرکز

انواع طبقه بندی حساب ها در سیستم بانکی

نقش سیستم کنترل داخلی حسابداری در بانک ها

اثرات متقابل سیستم حسابداری و ارقام باز بر یکدیگر

سود و زیان و جایگاه آن در حسابداری موسسات مالی

صورتحساب سود و زیان

اهمیت سود و زیان

مفاهیم سود در مباحث اقتصادی و حسابداری

مبانی تعیین سود در حسابداری

حسابداری نقدی تعدیل شده

اهمیت مدیریت ریسک در دارایی ها و بدهی های بانک ها

تفاوت عملیات بانک ها با سایر موسسات تجاری
ترکیب ترازنامه بانک ها
ریسک های مهم صنعت بانکداری
تطابق زمانی سررسید دارایی ها و بدهی ها
اجزای سرمایه در بانک ها
اقلام بالا خطی و زیر خطی
حسابداری مالی و حسابداری مدیریت
فرمول های محاسبه سود
ضریب نقدینگی در بانک ها
طبقه بندی حساب های بانک ها بر مبنای طبقه بندی بانک مرکزی
نتیجه گیری
منابع و ماخذ