موضوع : مقاله ارزش ادبی نهج البلاغه
توضیح : این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد
ارزش ادبی نهج البلاغه
اين مجموعه نفيس و زيبا به نام " نهج البلاغه " كه اكنون در دست ما است و روزگار از كهنه كردن آن ناتوان است و گذشت زمان و ظهور افكار و انديشههای نوتر و روشنتر مرتبا بر ارزش آن افزوده است ، منتخبی از " خطابهها " و " دعاها " و " وصايا " و " نامهها " و " جملههای كوتاه " مولای متقيان علی ( ع ) است كه بوسيله سيد شريف بزرگوار " رضی " رضوان الله عليه در حدود هزار سال پيش گردآوری شده است . آنچه ترديد ناپذير است اينست كه علی ( ع ) چون مرد سخن بوده است ،
خطابههای فراوان انشاء كرده ، و همچنين به تناسبهای مختلف جملههای حكيمانه كوتاه فراوان از او شنيده شده است ، همچنانكه نامههای فراوان مخصوصا در زمان خلافت نوشته است ، و مردم مسلمان علاقه و عنايت خاصی به حفظ و ضبط آنها داشتهاند . " مسعودی " كه تقريبا صد سال پيش از سيد رضی میزيسته است( اواخر قرن سوم و اوايل قرن چهارم هجری ) در جلد دوم مروج الذهب تحت عنوان "
فی ذكر لمع من كلامه و اخباره و زهده " میگويد : " آنچه مردم از خطابههای علی در مقامات مختلف حفظ كردهاند ( 1 ) بالغ بر چهارصد و هشتاد و اندی میشود ، علی ( ع ) آن خطابهها را بالبديهه و بدون يادداشت و پيشنويس انشاء میكرد ، و مردم هم الفاظ آنرا میگرفتند و هم عملا از آن بهرهمند میشدند " .
گواهی دانشمند خبير و متتبعی مانند مسعودی میرساند كه خطابههای علی چه قدر فراوان بوده است ، در نهج البلاغه تنها 239 قسمت به نام خطبه نقل شده است ، در صورتيكه مسعودی چهارصد و هشتاد و اندی آمار میدهد و به علاوه اهتمام و شيفتگی طبقات مختلف را بر حفظ و ضبط سخنان مولی میرساند
سيد رضی و نهج البلاغه
سيد رضی شخصا شيفته سخنان علی ( ع ) بوده است ، او مردی اديب و شاعر و سخن شناس بود ، ثعالبی كه معاصر وی بوده دربارهاش گفته است : " او امروز شگفتترين مردم عصر و شريفترين سادات عراق است و گذشته از اصالت نسب و حسب به ادب روشن و فضل كامل آراسته شده است . . . او از همه شعرای آل ابی الب برتر است با اينكه آل ابی طالب شاعر برجسته فراوان دارند ، اگر بگويم در همه قريش شاعری به اين پايه نرسيده است دور از صواب نگفتهام " ( 1 ) . سيد رضی به خاطر همين شيفتگی كه به ادب عموما و به كلمات علی ( ع ) خصوصا ، داشته است بيشتر از زاويه فصاحت و بلاغت و ادب به سخنان مولی مینگريسته است ، و به همين جهت در انتخاب آنها اين خصوصيت را در نظر گرفته است ، يعنی آن قسمتها بيشتر نظرش را جلب میكرده است كه از جنبه بلاغت برجستگی خاص داشته است ، و از اين رو نام مجموعه منتخب خويش را " نهج البلاغه " نهاده است ، و به همين جهت نيز اهميتی به ذكر ماخذ و مدارك نداده است ، فقط در موارد معدودی به تناسب خاصی نام كتابی را میبرد كه آن خطبه يا نامه در آنجا آمده است .
در يك مجموعه تاريخی و يا حديثی در درجه اول بايد سند و مدرك مشخص باشد وگرنه اعتبار ندارد ، ولی ارزش يك اثر ادبی در لطف و زيبايی و حلاوت و شيوائی آن است . در عين حال نمیتوان گفت كه سيد رضی از ارزش تاريخی و ساير ارزشهای اين اثر شريف غافل و تنها متوجه ارزش ادبی آن بوده است .
خوشبختانه در عهدها و عصرهای متاخرتر افراد ديگری در پی گرد آوری اسناد و مدارك نهج البلاغه برآمدهاند ، و شايد از همه مشروحتر و جامعتر كتابی است به نام نهج السعاده فی مستدرك نهج البلاغه " كه در حال حاضر بوسيله يكی از فضلای متتبع و ارزشمند شيعه عراق به نام محمد باقر محمودی در حال تكوين است ، در اين كتاب ذی قيمت مجموعه سخنان علی ( ع ) اعم از خطب ، اوامر ، كتب و رسائل ، وصايا ، ادعيه ، كلمات قصار جمع آوری شده است اين كتاب شامل نهج البلاغه فعلی و قسمتهای علاوهای است كه سيد رضی آنها را انتخاب نكرده و يا در اختيارش نبوده است و ظاهرا جز قسمتی از كلمات قصار ، مدارك و ماخذ همه بدست آمده است . تاكنون چهار جلد از اين كتاب چاپ و منتشر شده است .
اين نكته نيز ناگفته نماند كه كار گردآوری مجموعهای از سخنان علی ( ع ) منحصر به سيد رضی نبوده است ، افراد ديگری نيز كتابهايی با نامهای مختلف در اين زمينه تاليف كردهاند . معروف ترين آنها " غرر و درر آمدی " است كه محقق جمال الدين خوانساری آن را به فارسی شرح كرده است و اخيرا به همت فاضل متتبع عاليقدر
فهرست مطالبارزش ادبی نهج البلاغه 1
سيد رضی و نهج البلاغه 2
تاثير و نفوذ 6
شاهكارها 14
ارزش مطالعه در آثار و آيات 14
مقايسه و داوری 15
نهج البلاغه و انديشههای كلامی 17