موضوع : مقاله هدایت و رهبری در قرآن و نهج البلاغه

توضیح : این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

مقدمه:
اين تحقيق با عنوان هدايت و رهبري در قرآن و نهج البلاغه انجام گرديده است. ابتدا با مراجعه به منابع مختلف كه فهرست آنها در اين تحقيق آمده است معني لغوي هدايت از ديدگاههاي مختلف طرح و آنگاه معناي هدايت در قرآن مورد بررسي قرار گرفت. لازم به ذكر است در قرآن هدايت با سي و يك تعبير خاص بكار رفته است كه در اين تحقيق به اين معاني پرداخته شده است. براي آگاهي از وجوه هدايت در نهج البلاغه با مراجعه به كتاب مزبور 10 خطبه و 2 حكمت و 1 نامه در زمينه هدايت مورد بررسي قرار گرفت. همچنين فهرست آياتي از قرآن كه در آنها وجوه مختلف هدايت بيان شده است ضميمه گرديده است.
1-1- معاني لغوي هدايت:
هدايت در لغت به معني ارشاد و راهنمايي از روي لطف و خيرخواهي است. (1) صاحب مجمع البحرين مي گويد: «هدايت در لغت به معني ارشاد و دلالت بر شيء است.». (2)
راغب اصفهاني دربارة معني هدي مي گويد: «هدي در لغت به معني دلالت و راهنمايي از روي لطف است». (3)
دربارة معني هدايت در معجم مقاييس اللغه و در معجم الوسيط آمده:
“هدايت، عبارت از راهنمايي از روي لطف است، بگونه اي كه رساننده به مطلوب و مقصود باشد”. (4)
همچنين دربارة معني لغوي هدايت، گفته شد: «هدايت، يعني به نرمي كسي را به خواسته‌اش راهنمايي كردن». (5)
صاحب تبيان نيز، هدايت را به معني راهنمايي به راه رشد مي داند. (6)
در تفسير المحقق درباره معناي لغوي هدايت چنين آمده:
«هدايت در لغت به معني راهنمايي كردن است و هَذي، هُدي و هديه، مصدر هدي يهدي است كه به معني ارشاد و ضد گمراهي است و به معني دلالت، دعوت، بيان و تعريف نيز
مي‌آيد». (7)
1-1-1- معناي اصطلاحي هدايت:
معناي اصطلاحي هدايت، عبارت است از دلالت بسوي حق و ارائه طريق و ارشاد بسوي حقيقت چنانكه قرآن كريم، در آيات زير، همين معنا را بيان مي فرمايد:
“ ان علينا للهدي ”.
“ و انك لتهدي الي صراط مستقيم ”.
“ ان هذا القرآن يهدي للتي هي اقوم ”.
“ قل الله يهدي للحق ”. (8)
صاحب كشاف نيز دربارة معناي اصطلاحي هدايت مي گويد:
«هدايت عبارت است از ارائه طريق و افاقة قوايي كه شخص بتواند بوسيلة آن، مصالح خود را دريابد، و يا عبارت است از نصب ادله‌اي كه بوسيلة آن حق را از ناحق جدا كند، و يا ارسال رسل و انزال كتب باشد، چنانكه خداوند مي فرمايد “وجعلنا منهم ائمه يهدون بامرنا” و يا كشف سرائر از دلها باشد كه مخصوص انبياء و اولياء است. چنانكه مي فرمايد: “لنهدينهم سبلنا”. (9)
ملاصدرا در مقام بيان معني هدايت گويد:
«فالخلق هو اعطاء الكمال الاول والهداية هي افادة كمال الثاني».
آفرينش موجودات، اعطاي كمال اول است و هدايت، عبارت از اعطاي كمال دوم به موجودات است، زيرا خداوند ابتدا بندگان را آفريد و سپس آنها را به راه راست و طريق سعادت، هدايت نمود. چنانكه مي فرمايد:
“ربنا الذي اعطي كل شيء خلقه ثم هدي”.
و با لجمله، هدايت عبارت از سوق دادن اشياء است بطرف كمال دوم آنها و كمال دوم، كمالي است كه موجودات در اصل وجود، نيازي بدان ندارند و در بقاء نيز احتياجي بدان
ندارند. (10)
1-2- وجوه هدايت در قرآن:
براي هدايت و مشتقات آن در قرآن، وجوه و معاني مختلف بيان گرديده، كه براي پي بردن به معاني مزبور، به ذكر آن مي پردازيم:
1- هدي به معني قرآن ، چنانكه در سورة اسراء آية 9 فرمايد:
“و مامنع الناس ان يومنوا اذجاء هم الهدي”
در سورة كهف آية 55 نيز فرمايد:
“و ما منع الناس ان يومنوا اذجاء هم الهدي”
و در آية 23 سورة نجم نيز فرمايد:
“و لقد جاءهم من ربهم الهدي”
و در آية 13 سورة جن نيز فرمايد:
“و انا سمعنا الهدي آمنابه” (11)
2- هدي به معني دين (بمعناي اخص):
فهرست مطالب
عنوان    صفحه
مقدمه   
معناي لغوي هدايت   
وجوه هدايت در قرآن   
فهرست آياتي كه لفظ هدي و مشتقات آن در آنها به كار رفته است   
خطبه هاي نهج البلاغه در مورد هدايت    
حكمت هاي نهج البلاغه در موردهدايت   
منابع