موضوع : طراحی شهری و فضای سبز

توضیح : این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

مقدمه
امرزوه مشهد اگرچه باعث رفاه راحتي انسانها شده است،ليكن معضلات خاصي را نيز به دنبال داشته است،هرچه جمعيت انسان در شهرها اضافه شود،به همان نسبت مشكلات شهري نيز افزون كه خواهد شد ، مشكلات كه نهايتا سلامت جسماني و رواني افراد را به طور مستقيم درمعرض خطر كرد مي دهد ، زيرا افزايش جمعيت از يك طرف باعث افزايش ترافيك ، افزايش حجم زباله توليدي و افزايش كارگاههاي صنعتي مي كردواز طرف ديگر از بين رفتن جنگلها ، درختان و فضاي سبز و بطور كلي عرصه هاي طبيعي را به دنبال خود خواهد كرد .
مسائل دسته اول باعث ايجاد انواع و اقسام آلودگيها نظير آلودگي هوا،آب ، خاك وصوت مي شود و مسائل و بام به تخريب محيط زيست خواهد انجاميد.از اين روست كه تك تك افراد ساكن در شهرها وظيفه قانوني و استاني دارند . كه براي حل نمودن معضلات زيست محيطي و بهتر ساختن محيط مشهد تلاش و كوشش نمايند .
بر اساس اصل پنجاه قانون اساس جمهوري اسلامي ايران .... حفاظت محيط زيست كه نسل امروز و سنگهاي بعدي بايد در آن حيات اجتماعي رو به رشد داشته باشند ، وظيفه عمومي تلقي مي گردد .....
با توجه به اين وظيفه مهم در اين مجموعه سعي شده است با پرداختن به مقوله فضاي سبز فرصتي را براي دوست داران فراهم آورده تا به ياري حق شاهد سرسبزي نقاطي از ن باشيم كه بر هر دليل امكان فعاليت بايسته و چشمگير آنها وجود نداشته است .
بخش I : آشنائي با فضاي سبز
تعريف فضاي سبز
براي دست يافتن به توصيف دقيقي درباره فضاي سبز بايد ابتدا به تبيين مفهوم بپردازيم .
فضا مي تواند آنقدر تاريك و وسيع بنظر برسد كه احساس وجود بعد سوم را در ما از بين ببرد و يا چنان به چيزهايي داخل خود كيفيت دهد كه آنرا سه بعدي بناميم .نمونه يك فضاي دو بعدي ((صفحه )) و نمونه يك فضاي سه بعدي يك ((جعبه)) است .اشياء داخل داراي كيفيت خاصي هستند به عبارتي قابل درك هستند .
اگر فضاي مورد نظر سبز باشد در حالت دو بعدي به ((سطح سبز )) معروف است ودرصورتيكه سه بعدي باشد به عنوان ((فضاي سبز )) دسته بندي مي گردد .سطوح سبز زمينهاي هستند كه داراي پوشش هاي گياهي كوتاه نظير چمن و گياهان پوشش هستند و معمولا بازده اكولوژيكي  آنها ناچيز است .
فضاهاي سبز زمينهايي هستند كه با پوششهاي گياهي بلند نسبتا بلند مثل انواع درختان پوشيده شده اند .
جنگلها و باغات از اين نوعند اين فضاها توسط درختان داراي بعد و حجم شده و داراي بازده اكولوژيكي بسيار بالايي هستند .از اين نظر به سطوح سبز ((فضاي منفي )) و به فضاهاي سبز ((فضاهاي مثبت )) گفته مي شود  دو بعدي     سطح      سطح سبز     فضاي منفي (بازده اكولوژيكي پايين )
       سه بعدي     فضا    فضاي سبز         فضاي مثبت (بازده اكولوژيكي بالا )
كاربري زمين از نظر پوشش گياهي
كليه اراضي كه در محدوده شهرها يا خارج از شهرها قرار دارد به دو دسته سطوح سبز و فضاهاي سبز طبقه بندي مي شود .
سطوح سبز بدو دسته شهرها و غير مستقيم مي شوند . سطوح  سبزي را كه داراي كاركردهاي شهري هستند سطوح سبز شهري مي ناميم مثل زمينهاي بازي ورزشي چمن كاري شده آليزها و لچكي هاي كوچك (شامل رمپ ها ، لوپ ها و رفورنها )كه با انواع گياهان پوشش پوشيده شده اند سبز غير شهري نيز خارج از محدوده شهرها هستند مانند واقع حاشيه شهرها .
قبضا هيچ كدام  از اين سطوح عمل غبارگيري  ، كاهش آلودگيهاي     با كاهش درجه حرارت و ... را در مقايسه با يك جنگل  داشته باشد .
فضاهاي سبز را نيز مي توان به دو دسته شهري و غير شهري تقسيم نموده فضاهاي سبز غيرشهري فضاهايي هستند كه كاركرد شهري ندارند . اين فضاها يا طبيعي هستندمثل جنگلهاي طبيعي حاشيه شهرها يا مصنوعي و دست سازنده مثل باغات و جنگلهاي مصنوعي .البته بعلت توسعه هاي شهري ممكن است بعضي ازاين فضاها درباغهاي شهري قرار گيرند ليكن از آنجاييكه كاركرد آنها خاص مراكز شهري نسبت در دسته بندي فضاهاي سبز غير شهري قرار مي گيرند .
فضاهاي سبز شهري خود به چهار دسته طبقه بندي مي شوند :
1-فضاهاي سبز عمومي:اين دسته از فضاهاي سبز فضاهاي سبز شهري هستندكه كاركرد اجتماعي بسيار بالايي دارند . اين فضاها براي استفاده عموم مردم در تمام سطوح و افشار طراحي و تجهيز كرده اند. نيمكتها ، عمودهاي روشنائي ،آبخوريها ،سرويسهاي بهداشتي ، معابر و ... از مولفه هاي فضاهاي سبز عمومي به شمار مي روند .از اين فضاهاي سبز معمولا به عنوان ((پارك )) و اخيرا به عنوان ((بوستان )) نام برده مي شود .
فضاي سبز عمومي = فضاي سبز اجتماعي
2- فضاهاي سبز نيمه عمومي : فضاهاي سبزي كه داراي بازده اكولوژيكي هستند درحاليكه استفاده كنندگان ازآنها،نسبت به فضاهاي سبز عمومي محدود ترند.محوطه هاي بيمارستانها،پارگانها،ادارات دولتي،هتلها، مارخانجات و ... جزء اين دسته اند كه بازده اجتماعي زيادي ندارند .
3- فضاهاي سبز خياباني : درحقيقت نوعي از فضاهاي سبز شهري هستند كه بطور معمولي درختكاري حاشيه اي خيابانها را تشكيل مي دهند كه در حقيقت كه حامل پياده رو و سواره واقع مي كردند . فضاهاي نسبتا كوچك ميادين ، لچكي ها و آيليزها ، رهپهاو لويها و ... نيز جزء اين دسته اند .
4- فضاهاي سبز خصوصي : در اصل شامل فضاهاي سبز منازل ، ويلدها و باغات خصوصي واقع در شهرها است كه در افزايش توان اكولوژيكي شهرها بسيارحائزاهميتند ولي درعين حال فاقد بازده اجتماعي هستند،چون استفاده كنندگان اين اماكن اعضارا در حد يك يا چند خانواده اند .
تعريف  فضاي سبز
حال كه با مفهوم انواع سطوح و فضاها آشنا شديم لازم است به تعريف دقيقي از فضاي سبز بپردازيم .
تعريف عاميانه : درحقيقت ساختن يك بخشي از طبيعت شهري را فضاي سبز مي گويند .
تعريف آكادميك: بكارگيري اجزاء زنده شامل گياه ، پرنده ، ماهي و ... و اجزاء و غير زنده شامل سازه هاي معماري ، آب و ... با دست ورندي سه عامل رنگ ، شكل و سايت بطويكه  ما را به يكي از اهداف كه ممكن است زيبائي يا حل يك معضل زيست محيطي باشد برساند .
                          گياهان                                     آب
                           پرندگان    اجزاء غير زنده       سازه هاي معماري شامل :
                          ماهيها                                    چوب
                           ساير جانوران                         سنگ
                                                                        بتن   
                                                                        فلز
                                                                        خاك
نقش فضاي سبز واقعيت آن در زندگي شهري انسانها :
اهميت دادن به نقش فضاي سبز در زندگي انسانها و ايجاد علاقه بيشتر به درخت و كل چمن ضرورتي است كه مانع بروز نابودي شهرها بر اثر آلودگي هوا و محيط زيست انساني مي كرد ، بدين منظور به شناخت نقش هاي فضاي سبز به شرح ذيل مي پردازيم .
1- جذب  پرتوهاي خورشيد : دو بخش از پرتوهاي خورشيد به بدن انسان و جانوران ديگر تاثيرات زيادي دارند . بخش اول پرتوهاي مادون مركز با طول موج بلند اثر گرما بازائي داشته و موجب سوزان بودن       در عين حال به ميزان زيادي توسط شاخ و برگ گياهان وبطور كل فضاي سبز جذب مي كردند.بخش دوم پرتوهاي ماوراء بنفش است كه به ميزان كمتري جذب مي شوند.احساس آرامشي را كه انسان درسايه و بويژه سايه يك درخت احساس مي كند يك درخت احساس مي كند تا حد زيادي مربوط به جذب اين جانداران در برابر آفتاب سوزان به خوبي روشن مي شود .
A
اسامي گونه هاي مقاوم و خوب درختان در برابر آلودگي هوا عبارتند از :
1- درخت عرعر با نام علمي      Ailan thus allissina 
2- درخت ابريشم شب   با نام علمي     Albizzia a yulibrissin 
3- درخت داغداخان با نام علمي        Celis avstrulis
4- درخت ژينگوبا نام علمي       Cin go 
5- درخت ممكنولپاي سفيد با نام علمي     Magnolia grandifrova
6- درخت توست با نام علمي    Morus . alba
2- جذب گردو غبار هوا :
درختان به سبب پراكندگي شاخ و برگ خود بر تمام    سطوح ، همچون يك گردگير بزرگ عمل مي كنند . طي برسيهاي بعمل آمده يك هكتار فضاي سبز كه حدودا 200 اصله درخت درآن كاشته شده باشد تا 68 تن گردو غبار هوا را در هر بارندگي در خود جذب نموده است . كه اين در صورتيكه است كه جذب اين حجم ازآلودگيهاي محيط هزينه بسيار بالايي را شامل مي شود در صورتيكه درختان و بطور فضاي سبز وجود نداشته باشد .
3- توليد  : اكسيژن  هوا نقش اساسي را در فرايند تنفسي و سوخت و ساز درانسانها بعهده دارد.درمحيطهاي شهري كه كمبود اكسيژن بسيار مشهود است مقدارزيادي ازآنان درطبيعت ازطريق فضاي سبز توليدمي گردد. كمبود اكسيژن عمدتا ازطريق تنفس انسانها ، كاركرد موتورهاي اقتراقي اتومبيلها و صنعت و ... ايجاد مي گردد . بر اساس مطالعات بعمل آمده تنها   را چمني كوتاه نشده (با ارتفاع بالايي   ) مي تواند به اندازه نياز يك انسان در يك سال اكسيژن توليد كند . عمده اين اكسيژن از طريق فرآيند فتوسنتز توليد مي گردد .
4- توليد نيتوسنيد : نيتوسنيد دوايي است كه از بسياري گياهان ترشح مي شود و براي بسياري از باكتريها و قارچهاي تك سلولي و برخي حشرات ريز اثر كشندگي دارد ، در حين حال اين مواد بر روي انسان اثر فرح بخشي دارد . دليل اين امر را دانشمندان چنين اعلام نموده اند كه مغز انسان داراي دو نيمكره است  نيمكره راست در تنظيم احساسات غريزي و طبيعي انسان مانند احساس  حجت ، خواب و ... نقش دارد . در حاليكه كه نيمكره چپ كار به تنظم كشيدن كار هاي مكانيكي انسان ، نيز تنظيم دقت و سر وقت حاضر شدن و .. را بعهده دارد. انسان شهر نشيني به دليل درگيري دركارهاي روزمره و شرايط محيط زيست شهري به مراتب كار بيشتري از نيمكره چپ خود مي كشند كه اين امر موجب اختلال بين دو نيمكره مغز درنتيجه عملكرد طبيعي مغز انسان مي گردد . گياهان از طريق رهاسازي نيتوسنيد مي توانند تعادل بين دو نيمكره مغز را به خوبي برقرار ساخته و حالت طبيعي و آرامش بخشي را به انسان ارزاني دارند .از جمله درختان كه نيتوسنيد زيادي توليد مي كنند مي توان به گردو ، كاج ، زاد، فندق ، بلوط، سرو كوهي ، كالپيتوس ، بيد ،افزا ، زبان گنجشك و داغداخان اشاره نمود.
فهرست مطالب
مقدمه    1
بخش I : آشنائي با فضاي سبز    1
تعريف فضاي سبز    1
كاربري زمين از نظر پوشش گياهي    2
فضاي سبز عمومي = فضاي سبز اجتماعي    3
تعريف  فضاي سبز    4
نقش فضاي سبز واقعيت آن در زندگي شهري انسانها :    4
نقش فضاي سبز  و اهميت ان در زندگي شهري انسانها    7
جذب پرتوهاي خورشيد    7
تعديل آب و هوا    7
توليد      7
كاهش  آلودگي صوتي    7
جذب گردو و غبار محيط    7
توليد نيتوسنيد    7
بخش II : آشنايي  با گياهان    8
انتخاب گياهان بر اساس خصوصيات طبيعي آنها :    8
چرخه روشنايي براي گياهان    8
اصول كاشت گياهان يكساله :    11
ليست گياهان فصلي (يكساله )پركاربرد در فضاي سبز    13
جدول مقايسه پهن برگ و سوزني برگ    39