موضوع : بررسی حقوقی مناطق ممنوع پروازی

توضیح : این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

مقدمه
در حقوق بین الملل معاصر، می توان منطقه پرواز ممنوع را به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهاي حمایتی در مخاصمات مسلحانه داخلی و بین المللی دانست . با اهمیت یافتن روزافزون حقوق بشر در عرصه هاي داخلی و بین المللی، جام عه جهانی خواستار واکنش سریع تر و قاطع تر نهادهاي بین المللی، ب ه ویژه شوراي امنیت در موارد نقض جدي و فاحش این حقوق است . ایجاد مناطق پرواز ممنوع را باید سازوکاري در راستاي تحقق موضوع مذکور دانست و براي شناخت و تجزیه و تحلیل نظام حقوقی حاکم بر این مناطق می توان از دو سنج ۀ مهم حفظ صلح و امنیت بین المللی و رعایت حقوق بین الملل بشر و بشردوستانه بهره گرفت . عراق، یوگسلاوي سابق و لیبی از مهم ترین مصادیق ایجاد چنین مناطقی به شمار می روند.
علی رغم اینکه ایجاد منطقه پرواز ممنوع در عراق از هیچ گونه مبناي صریحی در قطعنامه هاي شوراي امنیت برخوردار نبود، اما ایجاد این منطقه بر فراز قلمرو یوگسلاوي سابق و لیبی را باید مستند به قطعنامه هاي شوراي امنیت دانست .
بررسی مبانی حقوقی ایجاد مناطق پرواز ممنوع و میزان موفقیت و سودمندي چنین اقدامی در حمایت از غیرنظامیان از جمله موضوعاتی ه ستند که در این مقاله به آنها پرداخته شده است.
با تشکیل سازمانی چون سازمان ملل متحد و به ویژه با توجه به اهداف این سازمان، امید آن می رفت که دیگر شاهد وقوع جنگ و به عبارت د یگر مخاصمات مسلحانه در سطح جهان نباشیم و یا حداقل ، انتظار کاهش آنها می رفت، اما نگاهی به آنچه در دهه هاي گذشته به وقوع پیوسته است، نه تنها نشان از تحقق هدف مذکور ندارد، بلکه ب ه عکس، حکایت از افزایش تعداد جنگ ها، میزان خسارات و پیچیده تر شدن ابعاد آنها دارد. البته در مقابل، جامعه بین المللی همواره تلاش نموده است که با تدوین یک نظام حقوقی منسجم و یکپارچه، در مسیر قاعده مند و سازمند کردن این پدیده گام بردارد . تدوین یک سري قواعد و مقررات تحت عنوان حقوق بشردوستانه با هدف کاهش میزان آسیب ها و خسارات وارده به غیرنظامیان را باید در این راستا دانست . در این میان، یکی از مه م ترین اقدامات حمایتی در نزدیک به سه دهه گذشته، استفاده از ساز وکار منطقه پرواز ممنوع بوده است . مسأله تعیین چنین مناطقی در سال هاي اخیر در رابطه با عراق و یوگسلاوي، و اخیراً هم در ارتباط با لیبی به طور عملی مطرح شد . این مناطق محدوده اي را شامل می شوند که در آن برخی از هواپیماها که عمدتاً هم هواپیماهاي نظامی هستند، اجازه پرواز ندارند . این مناطق بعد از جنگ خلیج فارس براي حمایت از اقلیت کرد در شمال عراق و شیعیان در جنوب عراق از سوي نیروهاي ائتلاف، و در یو گسلاوي نیز به موجب قطعنامه شوراي امنیت ایجاد شد.
آخرین مورد ایجاد منطقه پرواز ممنوع نیز در سال 2011 و در لیبی بود . با بررسی وضعیت منطقه پرواز ممنوع در رویه شوراي امنیت، مهم ترین سوالاتی که در ذهن مطرح می شود، این است که نظام حقوقی حاکم بر این مناطق و همچنی ن مبناي حقوقی آنها چیست؟ با توجه به حاکم بودن اصول عدم مداخله و احترام به حاکمیت دولت ها در جامعه بین المللی، آیا ایجاد چنین مناطقی می تواند از مشروعیت برخوردار باشد؟ با توجه به اینکه ایجاد منطقه پرواز ممنوع یکی از ساز وکارهاي مناسب با هدف تحقق مداخله بشردو ستانه است .
مفهوم و مبناي حقوقی منطقه پرواز ممنوع در حقوق بین الملل
در گفتار نخست ضمن شناسایی مفهوم منطقه پرواز ممنوع و مبناي حقوقی ایجاد چنین منطقه اي، از ارتباط اصول عدم مداخله و احترام به حاکمیت دولت ها با این مفهوم سخن خواهیم گفت.
مفهوم شناسی اصطلاح
منطقه پرواز ممنوع ، اصطلاحی است که در سال هاي اخیر در جریان مخاصمات مسلحانه کاربرد پیدا کرده است و محدوده اي را در بر می گیرد که بر فراز آن، هواپیماهاي غیرمجاز  اجازه پرواز ندارند . منطقه پرواز ممنوع یک بخش سه بعدي از فضاي هوایی است که معمولاً بر فراز قلمرو خاکی یک کشور و یا دریاي سرزمینی آن اجرا می شود و هیچ هواپیمایی در آن امکان پرواز ندارد و صرف برخاستن یک هواپیما از فرودگاهی که داخل در آن منطقه است، نقض منطقه پرواز ممنوع محسوب می شود. این منطقه به طور کلی به منظور محدود نمودن عملیات هاي نظامی دولت محلی در راستاي حمایت از غیرنظامیان یا فقط در جهت جلوگیري از اقدامات نظامی آن دولت اعمال و اجرا می شود. چنین مناطقی معمولاً در بافت
نظامی تأسیس می شوند و تا حدودي هم شبیه مناطق غیرنظامی شده هستند و معمولاً هواپیماهاي نظامی یک کشور متخاصم از انجام عملیات و پرواز در این منطقه ممنوع هستند. برخی نیز بیان داشته اند که منطقه پرواز ممنوع تصرف هوایی موقت و غیرقطعی یک فضاي هوایی غیرمستقل است که در آن رضایت آن نهادي (کشور هدف ) که چنین تصرفی در آن می شود، وجود ندارد و تنها هواپیماهاي نیروهاي مسلح اجراکننده منطقه پرواز ممنوع می توانند بر فراز آن منطقه پرواز کنند .
فهرست مطالب
مقدمه    1
مفهوم و مبناي حقوقی منطقه پرواز ممنوع در حقوق بین الملل    3
مفهوم شناسی اصطلاح    3
مبناي حقوقی ایجاد منطقه پرواز ممنوع    4
منطقه پرواز ممنوع: نقض اصول عدم مداخله و احترام به حاکمیت دولت ها یا خیر؟    5
منطقه پرواز ممنوع در لیبی و مشروعیت آن    6
نتیجه    8
فهرست منابع    9