بخشی از متن پاورپوینت

هدف كلي اين درس آشنايي با انواع آرايش‌هاي لفظي و معنوي كلام ادبي و تشخيص نوع آرايه موجود در آن كلام مي‌باشد. در اين درس نخست به تعريف بديع لفظي و معنوي مي‌پردازيم و بعد به موضوعات مربوط به آرايش كلام ادبي اعم از تشبيه، سجع، تكرار، تمثيل و... به گونه‌اي كه دانشجويان عزيز بتوانند با يادگيري آنها، مصداق آنها را در متون ادبي بيابند.

بديع مطالعه در ابزار و شگردها و فنوني است كه باعث ايجاد موسيقي كلام مي‌شوند (در نثر) و يا موسيقي كلام را افزون‌تر مي‌كنند (در شعر) بديع بررسي و شناخت ابزار و شيوه‌هايي است كه به وسيلة آن‌ها در بين اجزاء كلام تناسبات و روابط خاصي به وجود مي‌آيد.اجزاء كلام به وسيلة‌ رشته‌اي از تناسبات و روابط لفظي يا معنايي به يكديگر گره مي‌خورند و شبكه‌اي منسجم از ارتباطات آوايي يا معنايي پديد مي‌آيد كه بدان كلام ادبي مي‌گويند.

«دو كس مردند و حسرت بردند: يكي آن كه داشت و نخورد و ديگر آن كه دانست و نكرد.» آنچه در اين كلام سعدي، موسيقي ايجاد كرده است هماهنگي بين كلمات است كه اصطلاحاً بدان سجع گويند.آنچه در اين كلام، موسيقي را افزون‌تر كرده است. ترادف صامت «چ» در آغاز كلمات چمان و چرا و چمن است كه باعث شده است علاوه بر وزن، موسيقي ديگري هم در كلام ايجاد شود.

به ابزاري كه موسيقي كلام را به وجود مي‌آورند و يا افزون مي‌كنند و بين اجزاء كلام روابط هنري به وجود مي‌آورند اصطلاحاً «صنعت بديعي» مي‌گويند. بحث در ابزاري (صنايعي) كه موسيقي لفظي كلام را افزون مي‌كنند يا به وجود مي‌آورند موضوع «بديع لفظي» است.مطالعه در ابزاري كه موسيقي معنوي كلام را به وجود مي‌آورد موضوع «بديع معنوي» است.