تقارن symmetry یعنی یکی شدن تصویر یک شئ با خود آن شئ وقتی یک تبدیل روی آن صورت می گیرد.
به عبارتی اگر یک شئ با انجام یک تبدیل به خودش تبدیل شود می گوییم
نسبت به آن تبدیل تقارن دارد.
تقارن در واقع یک ویژگی هندسی اجسام است. البته در نگاه اول! هنگامی می‌گوییم چیزی متقارن است که وقتی یک تبدیل روی آن انجام می‌دهیم، مثلاً آنرا می‌چرخانیم باز هم همان شکل یا جسم قبلی باشد.
سه دسته تقارن اصلی داریم
تقارن انعکاسی
تقارن دورانی
تقارن انتقالی و ...
تقارن انعکاسی در تقارن انعکاسی در واقع جسم در دو طرف یک محور خاص کاملاً یکسان است و فقط منعکس شده یعنی اینکه انگار نیمی از جسم تصویر نیم دیگر جسم در آینه است بنابراین به این تقارن تقارن آینه ای نیز می‌گویند.
تقارن دورانی در این نوع تقارن در واقع اگر جسم را حول یک نقطه بچرخانیم دوباره مثل خودش می‌شود مثلاً یک مثلث را در نظر بگیرید یک مثلث متساوی الاضلاع ... اگر آنرا حول نقطه وسط آن 60 درجه بچرخانیم دوباره خودش می‌شود...
جنین همه جانوران دارای تقارن شعاعی یعنی به صورت کره‌ای توپر و یا توخالی و متشکل از تعدادی سلول است. بعضی از گروههای جانوری مانند عروس دریایی این تقارن شعاعی را تا مرحله بلوغ حفظ می‌کنند، اما در بقیه پس از مدتی جنین تقارن شعاعی ثانویه (مانند ستاره دریایی) و یا تقارن دو طرفی می‌یابد.
استفاده از تقارن در معماري ، داراي دو مبناي نظري با ماهيتي متفاوت است
1) تقارن به مثابه اصلي زيبا شناختي در تقارن محوري از اشغال كردن مركز با عنصري صلب و پر پرهيز مي گردد. ... از دوران مصري ها تا رنسانس و تا قرن هجدهم ، تقارن مركزي يا دو طرفه عمدتاً براي ساختمانهاي مذهبي و آنهايي كه در پي نمود بخشيدن به قدرت دنيوي بودند ، مورد استفاده قرار مي گرفت. ... استفادة بيش از حد از تقارن محوري احتمالاً نقشي غير مستقيم در كمرنگ شدن يا به عبارتي بي اعتباري آن در دورة معاصر داشته است.
2) تقارن به عنوان اصلي در ساخت و ساز تقارني است كه در اثر ايجاد چارچوب ها ، تاغ ها ، گنبدها ، دهانه هاي ساده و ... ايجاد مي شود. ... اين تقارن اغلب نوعي معذب شدن عجيب و غريب را دامن مي زند ، و اين حتی در كارهاي استادان بزرگ نيز مشاهده مي شود. آنچه در اين ميان آزار دهنده است ، نه خودِ تقارن ، بلكه رويكرد محوري نسبت به آن است ، كه در اغلب مواقع حكمِ پيامد منطقي آن را دارد.
نظریات برخی از نظریه پردازان درباره جایگاه تقارن در معماری
کامران نادر افشاری(گرایش افراطی)
تقارن از قدیمی ترین انتظام های فضایی وفرمان بشر است.
تقارن نظمی ایستا وادراک بصری هدایت شده ای ایجاد میکند.
تقارن جزئ گرایش های شاخص زیبا شناختی ایران است که به افراط کشیده شده است.
داراب دیبالازمه استواری وقوام در فرهنگ اسلامی)
قرینه سازی اوج یک تفکراستواراست که با احکام ودستورالعمل های روشن وبا اهنگی منظم به جلو میرود.
نوایی وحاج قاسمی(مهمترین مفهوم در نظام فضا سازی)
تقارن مهمترین مفهومی است که فضا را انسانی متعالی ارام وبی حرکت می شود.
معماری اسلامی به مهمترین وجه ممکن برای ظهور وحدت در کثرت وکثرت در وحدت ازتقارن استفاده کرده است.
تقارن در پلان نما وحجم وانواع مخصوص به خود دارد.
برچسب ها:
پاورپوینت درس انسان و طبیعت و معماری پروژه درس انسان و طبیعت و معماری بررسی تقارن معماری اسلامی