موضوع : طرح توجیهی دانه های روغنی کلزا

توضیح : این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

مقدمه :
کلزا یکی از مهمترین دانه های روغنی است که در شرایط آب و هوایی مناطق مختلف کشور ما قابلیت کشت و گسترش دارد . افزایش اخیر در کشت و کار کلزا عمدتا" به منظور تولید روغن خوراکی بوده است اما افزایش جمعیت جهان و بهبود استانداردهای زندگی و استفاده از پروتئین های گیاهی به جای گوشت نیز یکی از عوامل اساسی افزایش سطح زیر کشت این محصول به شمار می رود . دانه های روغنی پس از غلات ، دومین ذخایر غذایی جهان را تشکیل می دهند . این محصولات علاوه بر دارا بودن ذخایر غنی اسیدهای چرب ، حاوی پروتئین نیز می باشد در حال حاضر مصرف سرانه روغن خوراکی کشور بیش از 16 کیلوگرم برآورد شده است . لذا با توجه به جمعیت کشور ، نیاز به حدود یک میلیون تن روغن در سال می باشد که بیش از 90 درصد آن از طریق وادرات تأمین می شود به این لحاظ ، لزوم برنامه ریزی بلند مدت و منجسم در جهت رسیدن به خود کفایی در تولید روغن غیر قابل انکار خواهد بود . گلسزا یکی از مهمترین گیاهان روغنی برای کاشت در در شرایط آب و هوایی کشور موردت توجه قرار گرفته گرفته است . کشت پاییز ه این گیاه در اغلب نقاط کشور به راحتی امکان پذیر است . روغن دانه ارقام خوراکی کلزا دارای کیفیت بسیار مطلوب می باشد و پس از استحصال روغن روغن ، کنجاله باقی مانده سرشار از پروتئین بوده و برای و برای دام مناسب است .
اهمیت و جایگاه کلزا در ایران 
ویژگی های خاص گیاه کلزا و سازگاری آن با شرایط مختلف آب و هوایی ، اهمیت این محصول را بیشتر نموده است و به عنوان نقطه امیدی جهت تأمین روغن خوراکی مورد نیاز کشور به شمار آمده است . در این خصوص می توان به موارد زیر اشاره کرد :
-    دارا بودن تیپ بهاره ، زمستانه ، و حد واسط ، امکان کشت این گیاه را در شرایط متفاوت اقلیمی فراهم می سازد .
-    در کشت پاییزه نیاز به آبیاری کمتری بوده و امکان استفاده از نزولات آسمانی پاییزه و زمستانه وجود دارد .
-    در اراضی شالیزار بعد از برداشت برنج می توانه از ارقام بسار زودرس کلزا جهت کشت استفاده نمود .
-    در توسعه صنعت صنعت زنبورداری نقش مهمی ایفا می کند .
-    کلزا با تقدم برداشت در مقایسه با گندم ، زمینه لازم برای کاشت دوم محصولات تانستانه را فراهم می سازد .
-    به علت بقایای گیاهی مطلوب ، علاوه بر تأثیر مثبت در میزان ماده آلی خاک ، در تأمین علوفه مورد نیاز زارعین نیز موثر است .
-    به علت پاییزه بودن بر خلاف سایر دانه های روغنی بهاره در رقابت با محصولات پردرآمد بهاره قرار نمی گیرد .
خصوصیات گیاه شناسی کلزا
کلزا با نام علی Brassica napus گیاهی است از خانواده چلیپایان که عمدتا" دارای تیپ های رشد بهاره ، پاییزه و بینابین می باشد . به طور کلی ویژگی های اندام های رویشی و زایشی آن به شرح زیر است :
ریشه :
کلزا دارای یک ریشه اصلی عمودی و غالبا" بلند به شکل دوک می باشد که قطر قسمت فوقانی آن به 1تا3 سانتی متر می رسد . همچنین دارای ریشه های جانبی متعددی است که معمولا" افقی هستند  در عمق خاک نفوذ می کند . عمق نفوذ و گستردگی سیستم ریشه ، نقش بسزایی در تحمل خشکی و استفاده بهینه از رطوبت ذخیره شده در خاک دارد .
ساقه
کلزا تولید یک ساقه اصلی می کند که از آن شاخه های زیادی منشعب می شوند . پس از پایان زمستان ، ابتدا ساقه اصلی طویل می شود و پس از به گل نشستن ساقه اصلی ، شاخه های فرعی نیز شروع به طویل شدن می کنند . تراکم بوته تأثیر قابل توجهی در میزان شاخه دهی و ارتفاعی دارد که ساقه اصلی در آن شروع به انشعاب می کند . ولی عمدتا" شاخه های جانبی در قسمتهای میانی و بالایی ساقه اصلی تشکیل می شوند .
برگ
برگ های کلزا به سه فرم چسبیده ساقه آغوش ، چسبیده معمولی و دارای دمبرگ می باشند . ریزش برگ به دلیل برخی عوامل از جمله آفات در نواحی گرمسیری شایع است . چنانچه ریزش برگ ها در ابتدای گل دهی رخ می دهد ، تأثیر منفی بر عملکرد نهایی می گذارد ، اما پس از گل دهی اثر قابل ملاحظه ای بر آن ندارد .
میوه
میوه کلزا خورجینی به طول 5 تا 15 سانتی متر است که فاقد کرک بوده و در انتها به یک منقار منتهی می شود هر خورجین دارای 2 برچه است . در هر خورجین ممکن است 15 تا 40 عدد دانه تشکیل شود . خورجین ها پس از رسیدن از قسمت پایین باز می شوند و دانه ها می ریزند .
دانه
دانه کلـزا ذارای شکـل کروی بوده و معمولا" به رنـگ قـهوه ای تیره تـا سیاه می باشد . دانه ها هرچـه نارس تر باشند ، روشـن تر خواهند بود . پوسته دانه از سه لایه اپیدرم ، پـارانشیم و پیگمان تشکیل شده است وزن هر دانه کلزا بین 3تا7 گرم متغیر می باشد .
آکولوژی کلزا
درجه حرارت:
کلزا محصول مناطق معتدل و معتدل ساحلی است ، اما با اصلاح ارقام جدید سازگاری این گیاه به مناطق سرد سیر نیز گسترش یافته است . تحقیقات نشان می دهد که بیش از 90 درصد بذر کلزا در دمای مطلوب 20تا25 درجه سانتی گراد در مدت یک تا دو روز جوانه می زنند . کـلزا در تمـام مراحـل رشـد تـا حـدودی نسبـت به سرما مقاوم است .
نور
دامنه فتو پریود برای کلزا بسیار گسترده است . به طوری که در دامنه 10 تا 24 ساعت روشنایی ، قادر به درشد و نمو می باشد . به طوری کلی کلزا یک گیاه روز بلند است و برای انتقال از مرحله رویشی به زایشی نیاز به روزهای بلند دارد . با افزایش طول روز ، گل دهی تسریع می شود .
رطوبت
کمبود رطوبت سبب کوتاه شدن عمر گیاه کلزا و کاهش تولید ماده خشک و بازدهی محصول می شود . تحقیقات نشان داده آبییاری از مرحله ساقه رفتن تا گل دهی از نقطه نظر سطح برگ حایز اهمیت می باشد . کپسول های نارس کلزا در اثر خشکی خاک به زمین می ریزند ، همچنین نقل و لنتقال مواد دفتوسنتزی از ساقه به دانه متوقف می شود .حساس ترین منطقه رشد و نمو کلسزا به کمبود آب ، مرحله گل دهی است . کمبود آب در این مرحله سبب افت شدید تعداد گل ، کپسول و دانه و میزان روغن دانه را کاهش می دهد . کلسزا در خاک هایی که رطوبتشان زیاد است ، دچار ورس می شوند . رطوبت زیاد خاک سبب توسعه بیماری قارچی می گردد و مقاومت به سرمارا کاهش می دهد . بنابراین در خاک های سنگین بار رطوبت زیاد باید به زهکشی خاک برای خارج ساختن آب اضافی توجه کرد .
خاک :
سهزار در گسترة وسیعی از خاک های رسی نسبتاً سنگین تا خاک های شنی سبک کشت می شود . از ویژگی های عمده خاک مناسب برای کلزا آن است که آب به سهولت از آن عبور می نماید ، زیرا مردابی شدن زمین در طول دورة خروج گیاهچه و مرحله رشد رویشی برای رشد و نمو گیاه زیان آمد است .
این گیاه را در خاک هایی می توان کشت کرد که ph آنها از 5/5 تا 8 متغییر است . کلزا در خاک اسیدی بیش از قلیلیی مقاوم است .
تقسیم بندی اقلیمی ایران :
ایران دارای مناطقی از کشور است که دارای آب و هوای گرم و خشک بوده و حداقل دمای هوا در زمستان بالاتر از 7 – درجه سانتی گراد می باشد . از جمله این مناطق می توان استان خوزستان ، بوشهر ، هرمزگان ، سیستان بلوچستان و مناطق گرم استان کرمانشاه ، ایلام ، لرستان ، خراسان ، فارس ، کرمان رانام برد .
فهرست مطالب
مقدمه :    1
اهمیت و جایگاه کلزا در ایران    1
خصوصیات گیاه شناسی کلزا    2
ریشه :    3
ساقه    3
برگ    3
میوه    4
دانه    4
آکولوژی کلزا    4
درجه حرارت:    4
نور    5
رطوبت    5
خاک :    5
تقسیم بندی اقلیمی ایران :    6
اقلیم معتدل سرد    6
اقلیم سرد    6
مرحله وال عملیات زراعی کاشت :    6
انتخاب مزرعه    6
انتخاب رقم    7
ارقام کلزا با تیپ رشد بهاره :    7
ارقام کلزا باتپ رشد زمستانه :    7
آماده سازی زمین :    7
تاریخ کاشت :    8
روش کاشت :    8
داشت مرحله دوم زراعی    9
تغذیه گیاه    9
آبیاری    9
مبارزه با آفات    9
مبارزه با بیماری ها    10
مبارزه با علف های هرز    10
برداشت مرحله سوم  عملیات زراعی    10
زمان برداشت    11
برداشت غیر مستقیم    11
برداشت مستقیم    12
تلفات بذردر زمان برداشت    12
انبار کردن :    12
منابع :    16